Οδηγήσαμε Yamaha Snowmobile στον Καναδά: Τεχνικές οδήγησης

Ο μοτοσυκλετισμός του χιονιά...
Θάνο Αμβρ. Φελούκα
Από τον

Θάνο Αμβρ. Φελούκα

27/2/2018

Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό η εμπειρία οδήγησης με snowmobile της Yamaha μαζί με οδηγίες για την καλύτερη προσαρμογή στην σέλα τους, απευθείας βγαλμένα από τον άνθρωπο που ξυπνά και κοιμάται μαζί τους, σε ένα μέρος που οι συνθήκες επιτρέπουν ακόμα και την καθημερινή μετακίνηση: Στον Καναδά, βόρεια του Τορόντο, σε μονοπάτια και δρόμους με παχύ χιόνι!

Κάθε χρόνο όμως αυτή η ιστορία γίνεται επίκαιρη, τουλάχιστον για την μισή Ελλάδα, καθώς στην χώρα μας το χιόνι είναι λιγάκι δύσκολο να την καλύψει από άκρη σε άκρη. Η σχέση των περισσότερων εδώ με τα Snowmobile ή καλύτερα “Sleds” όπως τα λένε εκεί, είναι περιστασιακή κι εκτός από τους πραγματικά ελάχιστους που περνούν μαζί τους αρκετούς μήνες κάθε χρόνο, οι περισσότεροι από εμάς στην καλύτερη περίπτωση έχουμε απλά οδηγήσει κάποιο νοικιασμένο ή έχουμε δανειστεί από κάποιο φίλο για μία μεγαλύτερη βόλτα.

Τα Snowmobile όμως για πολλούς μοτοσυκλετιστές ανά τον κόσμο, όπως στον Καναδά, είναι μία από τις πιο κοντινές εναλλακτικές που έχουν στην μοτοσυκλέτα, για μία μεγάλη χρονική περίοδο, κι εμείς βρεθήκαμε μαζί τους οδηγώντας τα σύγχρονα –τότε- Snowmobile της Yamaha.

Ας θυμηθούμε την δοκιμή των Yamaha Phazer R-TX / GTX, Vector RS, Venture Lite που παραχωρήθηκαν από την Yamaha Canada με την συνεργασία των Glenn Roberts, Clinton Smout, Χρήστος Μπαμπαράκος
φωτό: Χ.Μ, C.S.
 
Αποστολή του MOTO στον Καναδά – Θάνος Αμβροσιάδης Φελούκας
Αναδημοσίευση περιοδικού MOTO - τεύχος 456

Βαρομετρικό Χαμηλό...

Είναι λίγοι στην Ελλάδα αυτοί που μπορούν να φύγουν από το σπίτι τους πάνω σε ένα snowmobile, κι όσο το φαινόμενο του θερμοκηπίου καραδοκεί γίνονται ακόμα λιγότεροι. Δύσκολα λοιπόν βρίσκεις διαθέσιμα καινούρια snowmobile για δοκιμή και γι’ αυτό χρειάστηκε να ταξιδέψουμε μερικές χιλιάδες μίλια μακριά για να έχουμε τις κατάλληλες συνθήκες. Πόσο κοντά στη μοτοσυκλέτα βρίσκονται;

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που έγιναν ειδικά σεμινάρια στα ελληνικά νηπιαγωγεία για να αρχίσουν να εξοικειώνονται τα παιδιά από μικρή ηλικία με την πολυπολιτισμικότητα και την αποδοχή του συνάνθρωπου από όπου και αν προέρχεται. Στον Καναδά με τις πολυάριθμες πληθυσμιακές ομάδες κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο αλλά αυτονόητο και ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που δεν γίνονται διαχωρισμοί. Όλοι είναι αποδεκτοί με τις ιδιαιτερότητες τους κι αυτό ισχύει οικουμενικά σε κάθε πτυχή της ζωής και κατ΄ επέκταση και για τις μοτοσυκλέτες. Για παράδειγμα δεν υπάρχει θέμα για το ποιος είναι περισσότερο μοτοσυκλετιστής, on-off, cruiser, superbike ακόμα και atv και snowmobile, όλοι ανήκουν στην ίδια ομάδα. Εμείς βέβαια τα διαχωρίζουμε ακόμα και μας αρέσει να τονίζουμε τις διαφορές, μειώνοντας ταυτόχρονα και όποια κατηγορία δεν μας αντιπροσωπεύει.

Ερπύστριες και πέδιλα

Στην καρδιά του καναδικού χειμώνα και με θερμοκρασίες σε διψήφια νούμερα υπό το μηδέν, μας δόθηκε η ευκαιρία για μια βόλτα με κάποια από τα καινούρια snowmobile της Yamaha σε συνθήκες που δύσκολα συναντά κανείς στην Ελλάδα, καταλήγοντας τελικά στο συμπέρασμα ότι με το κατάλληλο πάχος χιονιού μικρή διαφορά μπορούν να έχουν με τη μοτοσυκλέτα. Δεν περιμένεις να αρχίσεις να ιδρώνεις στους δώδεκα βαθμούς κάτω από το μηδέν και σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να γίνουν πιο διασκεδαστικά από ATV απαιτώντας από εσένα όμως τη μέγιστη συγκέντρωση όσο ο ρυθμός ανεβαίνει. Μιάμιση ώρα βορειοδυτικά του Τορόντο στο θέρετρο Horseshoe δραστηριοποιείται η σχολή οδήγησης του Clinton Smout που ο Glenn Roberts, εκδότης του περιοδικού Motorcycle Mojo, μας έφερε σε επαφή. Η σχολή σε συνεργασία με την εκεί αντιπροσωπία της Yamaha διαθέτει όλες τις τελευταίες enduro και motocross μοτοσυκλέτες καθώς και ATV και Sleds, όπως αποκαλούν τα snowmobiles. Η ευχάριστη έκπληξη είναι ότι ένας από τους εκπαιδευτές, ο Χρήστος, είναι Έλληνας και μάλιστα γιατρός στο επάγγελμα, οπότε αυτομάτως νιώθεις άνετα. Αν γίνει κάτι στο βουνό όχι μόνο θα έχεις άμεση βοήθεια, αλλά θα συνεννοηθείς και καλύτερα για το που ακριβώς πονάς!

Ακολουθώ τον Clinton σε μια σειρά ασκήσεων εξοικείωσης όσο ο Glenn και ο Χρήστος ζεσταίνονται στην μικρή πίστα μαθημάτων της σχολής. Θα διανύσουμε μια σειρά από μονοπάτια πριν καταλήξουμε στην καλυμμένη με παχύ στρώμα χιονιού πίστα motocross κάνοντας ένα μεγάλο κύκλο μέσα και έξω από το χειμερινό θέρετρο. Ο Clinton έχει επιλέξει ανοικτά μονοπάτια για αρχή δίνοντας μου την ευκαιρία να συνηθίσω στον έλεγχο του νευρικού Phazer R-TX που ειδικά στα τμήματα ασφάλτου που το χιόνι είναι ελάχιστο θέλει συνεχώς διόρθωση με το τιμόνι και το σώμα. Μπορεί να χιονίζει τις τελευταίες μέρες συνεχώς όμως οι Καναδοί κρατούν τους δρόμους τους σε πολύ καλή κατάσταση και τα αυτοκίνητα μπορούν να κινηθούν παντού με τα χιονολάστιχα. Αλυσίδες δεν χρειάζονται και δεν ξέρουν καν τι σημαίνει, υπάρχει ειδική σήμανση για τους δρόμους που δεν καθαρίζονται το χειμώνα και αυτό όμως γιατί κάποιος άλλος καταλήγει στον ίδιο προορισμό. Το αποτέλεσμα είναι ότι με τα snowmobile ταλαιπωρείσαι όταν πρέπει να διασχίσεις δρόμο, μπορεί να έχει ένα μέτρο χιόνι δεξιά και αριστερά και να βρίσκεσαι στη μέση του πουθενά κυριολεκτικά, αλλά διακρίνεις εκτός από την άσφαλτο και τη διαγράμμιση με αποτέλεσμα να αναγκάζεσαι να οδηγείς όπως πάνω σε πάγο.

Hp vs Dp (Dog Power)

Έχοντας μπει πλέον μέσα στο δάσος αλλάζω το Phazer με το Vector και ανακαλύπτω ότι έπρεπε να είχα ξεκινήσει ανάποδα. Είναι ασύγκριτα πιο σταθερό από το Phazer και δύσκολα περιστρέφεις τη θερμαινόμενη γκαζιέρα μέχρι το τέλος, ιδιαίτερα στα κλειστά κομμάτια ανάμεσα στα δέντρα. Το σκαμμένο μονοπάτι ανηφορίζει με έντονες κλίσεις ανάμεσα από τα δέντρα κάνοντας κλειστές στροφές με μεγάλα μπερμ και μάλλον θα είναι εξίσου απολαυστικό και τους υπόλοιπους μήνες, όμως το να χαζεύεις το τοπίο είναι μια πολυτέλεια που αυτά τα snowmobile δεν σου χαρίζουν όταν αρχίσεις να παίζεις με το γκάζι.

Φυσικά και μπορείς να πας σιγά, όμως οι δυνατότητες τους σε κρατούν σε εγρήγορση. Ο Clinton πάνω στο μεγάλο Venture Lite μας οδηγεί εκτός μονοπατιών μέσα στα δέντρα και αναγκάζεται πολλές φορές να πατά με το ένα πόδι στο εσωτερικό μαρσπιέ και το άλλο στη σέλα αποδεικνύοντας ότι το ογκώδες sled θέλει μια μικρή εξοικείωση πριν αρχίσει να κυνηγά κατά πόδας τα πιο σπορ μοντέλα.

Σε αυτά σε κάθε απότομο άνοιγμα του γκαζιού τα πέδιλα σηκώνονται εύκολα ακόμα και αν είναι καλυμμένα από χιόνι και μπορείς έτσι να περάσεις πάνω από τα διαμορφωμένα σαμαράκια του μονοπατιού χωρίς να παλεύεις πάνω στη σέλα. Φτάνοντας στην πίστα με την εύκολη σχεδίαση και τα μικρά άλματα ο Clinton δεν μας αφήνει να χωθούμε δεξιά στο απάτητο αφράτο χιόνι που ξεπερνά το ένα μέτρο γιατί είναι πέρασμα των ορεινών οδοιπόρων και οι γραμμές μας θα τους ταλαιπωρήσουν με τα λεπτά σκι που φορούν. Ευτυχώς που έχουμε την πίστα δικιά μας γιατί έρχονται συνήθως και κάποιοι με πραγματικά έλκηθρα που τα σέρνουν καμιά δεκαριά σκύλοι με ευαίσθητο αυτί που δεν αντιδρά όμορφα στη φασαρία που κάνουμε. Πώς; Ναι έτσι είναι ο Καναδάς, τίποτα αφημένο στην τύχη του και με ανθρώπους που στον ελεύθερο χρόνο τους βγαίνουν στο βουνό και όχι στην καφετέρια.

Με το Phazer να μονοπωλεί το ενδιαφέρον όλων καθώς το βάρος του και ο εύστροφος κινητήρας του είναι τα ιδανικά για να αρχίσεις τα άλματα, το παιχνίδι αρχίζει και τελειώνει γρήγορα αφού ο ήλιος που εξαφανίζεται από το μεσημέρι αφήνει λίγα περιθώρια χρόνου. Επιστρέφουμε με το αυτοκίνητο περνώντας από μερικούς δρόμους που πιο πριν διασχίζαμε κάθετα με τα snowmobile, "δεν θα ήταν ωραίο να επιστρέφεις στο σπίτι με sled;" ρωτάω τον Glenn. "Ωραίο αλλά περίεργο για μέσα στην πόλη, ακόμα και τα δρομάκια των γκαράζ είναι καθαρά από χιόνι, κάθε πότε θα άλλαζες ερπύστριες;" Ετοιμάζω υποτιτλισμένο βίντεο από δικό μας κεντρικό δελτίο ειδήσεων για να του το στείλω. Θα πεθάνει στα γέλια με το "δολοφονικό κύμα κακοκαιρίας".                     

Riding Tips: Μεγάλες Κατηφόρες

Στις μεγάλες κατηφόρες δεν μπορείς να βασιστείς στο φρένο. Μπλοκάροντας την ερπύστρια το snowmobile θα γίνει ένα έλκηθρο που θα αρχίσει να τσουλάει στην κατηφόρα επιταχυνόμενο. Μικρές διορθώσεις με ελάχιστη πίεση στη μανέτα μπορούν να γίνουν, ωστόσο ο κινητήρας είναι αυτός που προσφέρει το δυνατότερο φρένο. Το σώμα πρέπει να έρθει όσο το δυνατόν πιο πίσω και βοηθά και εδώ αν είστε όρθιοι έτοιμοι να δώσετε βάρος προς την μεριά που θέλετε να στρίψετε στο τέλος της κατηφόρας.

Riding Tips: Στροφή σε επίπεδο έδαφος

Το τιμόνι προσφέρει ελάχιστη βοήθεια κατά το στρίψιμο, αν δεν βοηθήσετε με το σώμα τότε μόνο αν κινήστε με ταχύτητες ελαφρού βαδίσματος θα μπορέσει το snowmobile να στρίψει. Είναι απαραίτητο να ρίξετε όλο το βάρος σας στο εσωτερικό της στροφής πλαγιάζοντας με το σώμα όσο το δυνατόν περισσότερο κρατώντας σταθερό το γκάζι. Στόχος είναι να πατήσει στο χιόνι το εσωτερικό πέδιλο όσο πιο δυνατά γίνεται για να στρίψετε με μεγάλη ταχύτητα. Σε πολύ κλειστές στροφές μπορείτε να πατήσετε και με τα δυο πόδια στο εσωτερικό μαρσπιέ με το σώμα σε όρθια θέση, αλλά με μεγάλη ταχύτητα στην έξοδο γίνεται έτσι πολύ εύκολο να αναποδογυρίσετε. Σε γενικές γραμμές κι ανάλογα με το πάχος του χιονιού και το πόσο σκληρό. είναι θα μπορέσετε να στρίψετε πλαγιάζοντας το σώμα αρκετά χωρίς τον κίνδυνο να βρεθείτε από κάτω με την ερπύστρια στον αέρα. Υπάρχει ένα μεγάλο περιθώριο από τη στιγμή που θα σηκωθεί το εξωτερικό πέδιλο μέχρι το σημείο της τούμπας.

Riding Tips: Τραβέρσα

Σε αντίθεση με τη στροφή το βάρος τώρα πρέπει να πέφτει στο πέδιλο που βρίσκεται ψηλότερα, αντίθετα δηλαδή από την κλίση. Το πρόβλημα είναι αν υπάρχει και στροφή με τη φορά της κλίσης. Σε αυτή την περίπτωση πάλι το βάρος δίνεται αντίθετα της κλίσης του εδάφους και με το σώμα όρθιο είμαστε έτοιμοι να εξισορροπήσουμε την πίεση στα μαρσπιέ μέχρι το snowmobile να αρχίσει να στρίβει χωρίς το πέδιλο που βρίσκεται ψηλότερα να χάσει στιγμή την επαφή του με το χιόνι.

Riding Tips: Στεγνή άσφαλτος

Υπάρχει περίπτωση να χρειαστεί να διασχίσετε άσφαλτο που έχει καθαριστεί τελείως από το χιόνι. Αν υπάρχει έστω και λίγο το snowmobile θα μπορεί να στρίψει αλλά αν είναι τελείως στεγνή χωρίς καν αυτή την ανάμειξη χιονιού και αλατιού τότε δεν έχετε τιμόνι. Σε αυτή την περίπτωση σημαδεύουμε από πριν το σημείο εξόδου, ελέγχουμε την κυκλοφορία και με το γκάζι ανοικτό χωρίς να το κλείσουμε περνάμε όσο πιο κάθετα γίνεται την άσφαλτο για να ξαναμπούμε στο χιόνι. Όπως και στα σημεία που υπάρχουν κλαδιά και βράχοι που δεν είναι καλυμμένοι, τα πέδιλα και η ερπύστρια ταλαιπωρούνται και φθείρονται οπότε τέτοια κομμάτια θα πρέπει να αποφεύγονται όταν αυτό είναι δυνατό.  

 

Phazer R-TX / GTX: Παιχνίδι για όλους

Μπορεί να μην είναι το απολύτως δυνατότερο της σπορ σειράς, όμως ο τετράχρονος δικύλινδρος κινητήρας των 499 κυβικών είναι εύστροφος και η μετάδοση άμεση χωρίς να χάνει καθόλου σε προοδευτικότητα. Η δύναμη καταλήγει στην στενή ερπύστρια ελεγχόμενα χωρίς να τρομάζει. Το R-TX δεν δυσκολεύτηκε στο ξεκίνημα σε ανηφορικό έδαφος με αφράτο χιόνι ενώ ήταν το ευκολότερο από τα υπόλοιπα τρία στις μανούβρες. Το μικρό του βάρος διευκόλυνε ακόμα περισσότερο το χειρισμό του, όμως ο νευρικός χαρακτήρας του απαιτεί εξοικείωση. Ο τρόπος που χοροπηδά δεξιά-αριστερά γίνεται κουραστικός στις ευθείες και σε παγωμένα τμήματα που το σώμα πρέπει να κινείται συνεχώς για να παραμείνει σταθερό στην πορεία του. Στις στροφές όμως και στην πίστα του motocross αποδείχτηκε ιδιαίτερα ευκίνητο και στα άλματα τα διπλά ψαλίδια της εμπρός ανάρτησης διαχειρίζονταν με ευκολία την προσγείωση ενώ η ράβδος εξισορρόπησης εκμηδένιζε την ανάγκη για μικροδιορθώσεις.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά:
Κινητήρας:
Τετράχρονος, υγρόψυκτος, δικύλινδρος 499 κυβικών 
Τροφοδοσία:
Θερμαινόμενος ψηφιακός ψεκασμός T.C.I.
Διαστάσεις ερπύστριας  (mm):
3072 x 356 x 25
Διαστάσεις Μήκος / Πλάτος(mm):
2820 / 1215
Ανάρτηση εμπρός / Διαδρομή(mm) :
Ανεξάρτητη, με διπλά ψαλίδια και ράβδο εξισορρόπησης, ελατήριο αερίου / 236
Ανάρτηση πίσω / Διαδρομή(mm) :
Δύο αμορτισέρ / 412
Ιπποδύναμη (hp):
85

 

Vector RS: Ισιώνει τα μονοπάτια

Το μεγάλο γρήγορο snowmobile φωνάζει περιπέτεια ακόμα και όταν όλα είναι πράσινα. Ο τρικύλινδρος τετράχρονος κινητήρας των 1049 κυβικών μπορεί να σπινάρει με ευκολία την ερπύστρια πλάτους 381mm και θέλει ιδιαίτερη προσοχή σε παγωμένα κομμάτια. Χωρίς να διαθέτει αυτή την όρεξη για στροφές με το ένα πέδιλο που έχει το Phazer παραμένει ευκίνητο ανάμεσα στα δέντρα και σε κλειστές μανούβρες ενώ στις ευθείες είναι ιδιαίτερα σταθερό. Με την θέση οδήγησης να είναι άνετη χωρίς να έρχεται το τιμόνι πολύ ψηλά, το Vector είναι σχεδιασμένο για γρήγορες μακρινές διαδρομές και η ανάρτηση πίσω με διαδρομή 294mm και ομαλή απόσβεση, εκτός απ’ ότι καθιστά τα άλματα εφικτά, επιτρέπει στον αναβάτη να μένει στη σέλα για μεγάλο διάστημα χωρίς να αρχίσει να πάσχει από ορθοπεδικά προβλήματα.    

Τεχνικά Χαρακτηριστικά:
Κινητήρας:
Τετράχρονος, υγρόψυκτος, τρικύλινδρος 973 κυβικών 
Τροφοδοσία:
Θερμαινόμενα καρμπυρατέρ Keihin 40mm
Διαστάσεις ερπύστριας  (mm):
3454 x 381 x 32
Διαστάσεις Μήκος / Πλάτος(mm):
3000 / 1225
Ανάρτηση εμπρός / Διαδρομή(mm) :
Ανεξάρτητη, με διπλά ψαλίδια και ράβδο εξισορρόπησης, πλήρως ρυθμιζόμενα αμορτισέρ 40mm / 229
Ανάρτηση πίσω / Διαδρομή(mm) :
Ένα αμορτισέρ / 297
Ιπποδύναμη (hp):
120

 

Venture Lite: Εργαλείο ακριβείας

Το ογκώδες, μακρύ Venture ξεγελά με τον όγκο του το μάτι που το νομίζει ιδιαίτερα δυνατό, αλλά έχει και αυτό τον δικύλινδρο κινητήρα των 499 κυβικών. Σαφώς προσανατολισμένο για όλες τις δουλειές εκτός από τη σπορ οδήγηση φιλοξενεί άνετα δύο άτομα στη μεγάλη σέλα του και έχει αρκετή ροπή χαμηλά για να ανταπεξέλθει σε παχύ χιόνι φορτωμένο. Πολύ πιο κοντά σε φιλοσοφία με τα ATV έχει φαρδιά και χοντρή ερπύστρια και παρά τον όγκο του το αλουμινένιο πλαίσιο καταφέρνει να κρατήσει το συνολικό βάρος χαμηλά. Για τον ίδιο λόγο και η κατανάλωση είναι χαμηλή ενώ το μεγάλο 32,9 λίτρων ρεζερβουάρ του χαρίζει ικανοποιητική αυτονομία. Η σέλα του συνεπιβάτη αφαιρείται εύκολα για να αυξηθεί η δυνατότητα φόρτωσης και για να τονιστεί ακόμα περισσότερο ο σκληροτράχηλος χαρακτήρας του. Στα κλειστά κομμάτια με μικρές ταχύτητες κινείται με ακρίβεια η οποία χάνεται όσο ο ρυθμός ανεβαίνει, όμως στα ανοικτά και τις ευθείες συμπεριφέρεται ως τρένο ακόμα και με το γκάζι στο τέρμα περνώντας πάνω από οτιδήποτε, σταθερό στην πορεία του.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά:
Κινητήρας:
Τετράχρονος, υγρόψυκτος, δικύλινδρος 499 κυβικών 
Τροφοδοσία:
Θερμαινόμενος ψηφιακός ψεκασμός T.C.I.
Διαστάσεις ερπύστριας  (mm):
3648 x 381 x 32
Διαστάσεις Μήκος / Πλάτος(mm):
3150 / 1215
Ανάρτηση εμπρός / Διαδρομή(mm) :
Ανεξάρτητη, ράβδο εξισορρόπησης, / 180
Ανάρτηση πίσω / Διαδρομή(mm) :
Pro Comfort / 292
Ιπποδύναμη (hp):
80

 

Horseshoe Riding Adventures Powered by Yamaha

Ευχαριστούμε τον Clinton Smout για τον χρόνο του και την διάθεση των snowmobile και του εξοπλισμού:

1101 Horseshoe Valley Rd.

Comp 10, RR#1, Barrie ON, Canada L4M4Y8

[email protected]

705.835.2790 ext. 1288

www.cmts.org

 

Ευχαριστούμε τον Clenn Roberts, εκδότη του Motorcycle Mojo, για την οργάνωση της επίσκεψης: www.motorcyclemojo.com
 

          

 

Η ιπποδύναμη το πρώτο κόλπο του marketing στην ιστορία: Ο απίστευτος Watt!

Γιατί ένας ίππος δεν ισούται με την πραγματική δύναμη που έχει ένα άλογο
Η ιπποδύναμη το πρώτο κόλπο του marketing στην ιστορία: Ο απίστευτος Watt!
Θάνο Αμβρ. Φελούκα
Από τον

Θάνο Αμβρ. Φελούκα

4/3/2024

Η παγκόσμια ιστορία των κινητήρων και το πώς θα φτάσουν αυτοί στον τελικό ιδιοκτήτη, πείθοντάς τον να επενδύσει σε κάτι θορυβώδες με αμφιλεγόμενη αξιοπιστία -όπως ήταν τότε οι ατμομηχανές- ξεκινά με ένα φανταστικό κόλπο marketing που το λουζόμαστε ακόμη και σήμερα. Ο μεγάλος Σκοτσέζος εφευρέτης James Watt είναι ο άνθρωπος που μας έδωσε τον όρο ιπποδύναμη και καθόλου περίεργα, από το όνομά του έρχεται και το γνωστό σε όλους μας Watt. Και επειδή η ιπποδύναμη πάντα λάθος μετρούνταν και ακόμη λάθος παραμένει, είναι περίεργο που ήδη το 1889, 70 χρόνια μετά τον θάνατό του, δεν άλλαξαν τον συσχετισμό ώστε ένα Watt να ισούται με έναν ίππο, καθώς όπως θα δούμε στην πιο λεπτομερή αναφορά σχετικά με την προέλευση του όρου ιπποδύναμη, αυτό που τελικά μετράμε δεν έχει και μεγάλη συγγένεια με την πραγματικότητα.

Η πλέον βολική πρακτική για όλους μας θα ήταν κάθε μονάδα μέτρησης να είναι αυτό-επεξηγηματική ώστε πολύ γρήγορα να καταλαβαίνουμε τι έχουμε μπροστά μας. Διαφορετικά να είναι και κάτι απλό με το οποίο θα είναι εύκολο να γίνει η εμπειρική συσχέτιση πολύ εύκολα, όπως για παράδειγμα το κιλό, που πολύ γρήγορα μαθαίνει κανείς να σχηματίζει στο μυαλό του την εικόνα του πόσο βαρύ είναι ένα αντικείμενο που ζυγίζει δέκα κιλά. Έτσι και τώρα ξέρουμε εμπειρικά τι σημαίνει μία μοτοσυκλέτα με κινητήρα 100 ίππων και πώς ακριβώς θα διαφέρει από μία άλλη των 87 και μπορούν μάλιστα να φανταστούν όσοι δεν έχουν την εμπειρία για το πώς είναι μία μοτοσυκλέτα 200 ίππων, ωστόσο κανείς δεν έχει ιδέα τι σημαίνει ένας ίππος και τι είναι αυτό που τελικά μετράμε.

Η ιπποδύναμη το πρώτο κόλπο του marketing στην ιστορία: Ο απίστευτος Watt!
η πρώτη αναφορά που σχετίζει άλογα και μηχανές πηγαίνει πίσω στο 1702

Πολύ νωρίς στην ιστορία των κινητήρων με πρώτη αναφορά το βιβλίο του Thomas Savery  “The Miners Friend or an ENGINE to raise WATER by FIRE” που τυπώθηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο το 1702, περιεγράφηκε ο συσχετισμός του έργου του κινητήρα σε αναφορά με τα άλογα. Ο Savery ήταν μάλιστα και ο πρώτος που προσπάθησε να εμπορευτεί την ατμομηχανή. Ωστόσο η πρώτη εμπορικά διαθέσιμη σε εύρος ατμομηχανή ήταν του Thomas Newcomen το 1712 και ήταν καλή μόνο για αντλιοστάσια, δεν θα μπορούσε ποτέ να δουλέψει σε οχήματα.

Για αυτό και πατέρας των κινητήρων αυτών καθώς και του όρου ιπποδύναμη, ήταν ο Watt που στα τέλη του 1760 παρουσίασε μία εξαιρετικά βελτιωμένη ατμομηχανή πάνω στα σχέδια του Newcomen μηδενίζοντας τον κενό χρόνο στους κύκλους ψύξης – καύσης. Ο Watt ήταν ιδανική περίπτωση εφευρέτη γιατί κατείχε κάτι που στην ιστορία της ανθρωπότητας έχει υπάρξει ελάχιστες φορές. Εφευρέτες υπάρχουν άπειροι, αντίθετα από αυτό που πιστεύει ο κόσμος είναι το μόνο που δεν σπανίζει. Έμποροι και διαφημιστές επίσης σε πλεονάζοντα βαθμό. Αυτά τα δύο σε έναν άνθρωπο όμως, είναι σπάνιο. Διότι μία εφεύρεση στην απαρχή της έχει μόνο έναν πιστό, εκείνον που την κατασκεύασε. Για να ξεκινήσει η εμπορική της επιτυχία πρέπει να είναι τυχερός να βρει κάποιον που θα την προωθήσει σωστά και θα επενδύσει μέχρι να την μάθει περισσότερος κόσμος. Ακόμη πιο σπάνιο ο εφευρέτης να είναι και πλούσιος για να τα κάνει όλα μόνος του, συνήθως εκείνος που έχει τους πόρους δεν κάθεται να σπάσει το κεφάλι του με εφευρέσεις. Ο James Watt ήταν μία εξαιρετική περίπτωση γιατί είχε τον τρόπο να σκεφτεί εμπορικά, να κυνηγήσει την πώληση με τακτικές marketing αντί να γκρινιάζει δεξιά και αριστερά πως δεν τον βοηθά η πολιτεία…

Στο αχνό μονοπάτι που είχε ήδη χαραχθεί πριν από 60 χρόνια, πάτησε να ανοίξει δρόμο προσπαθώντας να τονώσει τις πωλήσεις της εφεύρεσης του και έτσι απευθύνθηκε και αυτός στα ορυχεία όπως είχε γίνει στο παρελθόν. Γρήγορα βρέθηκε να πρέπει να εξηγήσει γιατί η δική του μηχανή άξιζε τα περισσότερα χρήματα που ζητούσε έναντι των υπολοίπων και ανακάλυψε πως ήταν εξαιρετικά δύσκολο να δώσει τους ιδιοκτήτες ορυχείων να καταλάβουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά.

Άλλαξε λοιπόν στρατηγική και στον επόμενο υποψήφιο πελάτη πήγε και του είπε πως η δική του μηχανή είναι η πρώτη στον κόσμο με δύναμη 10 αλόγων. Εξηγώντας του πως με μία μηχανή που δεν χρειάζεται διάλλειμα, δεν σταματά για τροφή και δεν κουράζεται, αντικαθιστά αμέσως δέκα άλογα. Επειδή ο Watt ήταν πρώτα από όλα ένας εφευρέτης και επιστήμονας, δεν σκόπευε να είναι αβάσιμος ο ισχυρισμός του, ήταν όμως εξαιρετικά χοντρο-υπολογισμένος υπερτονίζοντας το πόσα άλογα κέρδιζε ενώ και η ίδια η μονάδα μέτρησης ήταν παραπάνω από αυτό που στην πράξη μπορούσε να κάνει ένα άλογο.

Μιας και ο στόχος της εποχής ήταν τα ορυχεία ο Watt έβαλε δύο Shetland Πόνι, μία Σκωτσέζικη ράτσα που χρησιμοποιούσαν για αυτή την δουλειά, να τραβήξουν βάρος 100lb (45kg) από ένα πηγάδι βάθους 220 foot (67m) με ταχύτητα 2.5 μίλια την ώρα. Αυθαίρετα τελείως μετά από αυτό διπλασίασε τα μεγέθη κατά 50% θεωρώντας πως τα άλογα είναι πολύ πιο δυνατά από τα Σκωτσέζικα Πόνι ενώ σήμερα ξέρουμε πως στην πράξη δεν απέχουν πολύ και πως τα Πόνι αυτά έχουν την δύναμη 0,7 ενός αλόγου.

Η ιπποδύναμη το πρώτο κόλπο του marketing στην ιστορία: Ο απίστευτος Watt!
οι πρώτοι υπολογισμοί

Έτσι και αλλιώς κανένα άλογο δεν είναι ίδιο με όλα τα υπόλοιπα και εξ αρχής αυτή η μονάδα μέτρησης είναι λιγότερο βασισμένη στην επιστήμη από αυτό που θα έπρεπε, όμως ο στόχος δεν ήταν να μετρήσουν σωστά την δύναμη της ατμομηχανής αλλά να καταφέρουν να μαζέψουν παραγγελίες.

Ο James Watt τα κατάφερε εξαιρετικά σε αυτό τον τομέα ορίζοντας την ιπποδύναμη και δίνοντας έναν λόγο σε κάθε ιδιοκτήτη να κάνει την κίνηση αυτή και να απαλλαγεί από τα άλογα, που σε σύντομο χρονικό διάστημα οι ανταγωνιστές του μιλούσαν και εκείνοι για ιπποδύναμη καθιερώνοντας τον όρο.

Όχι μόνο αυτό αλλά η πρώτη μάχη της ιπποδύναμης έγινε ήδη από τα μέσα του 1770 με σχετικές δηλώσεις σχετικά, καθώς δεν ήταν εύκολο να μετρηθεί στην πράξη η αλήθεια, φανερώνοντας από πολύ νωρίς την πορεία που θα ακολουθούσε η ανθρωπότητα με τα νούμερα της ιπποδύναμης.

Η ιπποδύναμη το πρώτο κόλπο του marketing στην ιστορία: Ο απίστευτος Watt!
Λειτουργικό αντίγραφο της πρώτης μηχανής του Watt από Πανεπιστήμιο της Σκωτίας

Ευτυχώς όπως είπαμε ο James Watt ήταν αυτή η σπάνια περίπτωση εφευρέτη, επιστήμονα, εμπόρου και διαφημιστή, οπότε οι ισχυρισμοί του είχαν πραγματικό αντίκτυπο. Η δική του ατμομηχανή ήταν πράγματι πολύ καλύτερη παρότι οι αρχικές δοκιμές σε τραίνα που έγιναν αρκετά αργότερα, αποδείχτηκαν μια δύσκολη διαδικασία και κάπως επικίνδυνη για να μετακινείς επιβάτες. Στις αρχές του 1830 όμως μία τέτοια ατμομηχανή με σχετικά λίγες διαφορές και σωληνώσεις για το καζάνι που ήταν κάνες τουφεκίων έπιασε δουλειά στις ΗΠΑ ως το πρώτο δρομολόγιο με τραίνο με το marketing να διοργανώνει και αγώνα ενάντια σε άμαξα. Τα πάντα πήγαιναν βάση σχεδίου μέχρι που το καζάνι της ατμομηχανής ράγισε και χάνοντας πίεση έχασε λίγα μέτρα πριν, όμως αυτή η αρχική αποτυχία δεν στάθηκε εμπόδιο και οι ατμομηχανές επικράτησαν. Εξαιτίας τους ο κόσμος έμαθε την αξία των κινητήρων και αργότερα έδωσε βάση στα αυτοκίνητα με τον όρο ιπποδύναμη να συνεχίζει ακέραιος την πορεία του και να περνά και στις πρώτες μοτοσυκλέτες.

Πατέρας λοιπόν του όρου ο James Watt και ξεκίνημα της χρήσης του από την πρώτη στιγμή ανταγωνιστικά και με λίγο «τσίμπημα» προς τα πάνω σε σχέση με την πραγματικότητα. 264 χρόνια μετά και σχεδόν σε όλη την πορεία των 120 ετών που έχει γράψει η ιστορία των μοτοσυκλετών, οι παραπάνω βασικές αρχές για τον όρο «ιπποδύναμη» παραμένουν αμετάβλητες.