Αξιολόγηση προστασίας κιβωτίου από το λιπαντικό

Η δοκιμή FZG

Από τον

Θάνο Αμβρ. Φελούκα

8/2/2018

Μέχρι στιγμής η πιο εξειδικευμένη σκέψη που υπάρχει για την αξιολόγηση ενός λιπαντικού στην προστασία του κιβωτίου, είναι να περνά τις προδιαγραφές JASO. Αν κάποιος γνωρίζει πως πρέπει να εξετάζει αν το λιπαντικό που θέλει να αγοράσει περνά τις προδιαγραφές JASO, τότε ανήκει ήδη στην μειοψηφία. Ακόμα πιο λίγοι βέβαια, είναι όσοι γνωρίζουν την δοκιμή FZG. Πρόκειται για μία μέτρηση που ανέπτυξε το Ινστιτούτο Μηχανικών Ερευνών FZG (Forschungsstelle für Zahnrader und Getriebebau) που ανήκει στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου.

Στέλνοντάς μας η MOTUL την είδηση πως το σύνολο λιπαντικών της σειράς 7100 4Τ έχει βαθμολογηθεί με FLS>14 όπως άλλωστε και η 300V Factory Line, που φυσικά το περιμένει κανείς γιατί είναι η αγωνιστική της σειρά, ενώ η 5100 4T βαθμολογήθηκε με το επίσης αξιόλογο FLS=14, συνειδητοποιήσαμε πως βρισκόμασταν μπροστά σε ένα σημαντικό πρόβλημα. Λίγοι αναγνώστες ξέρουν τι σημαίνει FLS>14. Οπότε είναι μία ευκαιρία για μία γενικότερη ενημέρωση:

Η κλίμακα FLS, αντιστοιχεί στην δοκιμή FZG κι έχει υιοθετηθεί από τον ASTM (American Society for Testing and Materials) με την ονομασία D-5182, πρόκειται για μία κλίμακα που λειτουργεί σε 15 βαθμίδες: Από το ένα έως το 14 και μεγαλύτερο του 14… Η ανώτερη ποιοτική ένδειξη που μπορεί να έχει ένα λιπαντικό είναι >14 και η μικρότερη το 1. FLS σημαίνει “Failure Load Stage” κι αντιστοιχεί σε ένα στάδιο μέτρησης. Πιο συγκεκριμένα:

Η δοκιμή γίνεται σε ειδικά κατασκευασμένο για τον σκόπο, όργανο μέτρησης που περιστρέφει δύο γρανάζια που κατασκευάζονται πάντα με συγκεκριμένη προδιαγραφή ώστε να υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Το όργανο αυτό, όπως φαίνεται και στις συνοδευτικές φωτογραφίες, περιστρέφει τα γρανάζια με 1450 στροφές ανά λεπτό, πράγμα που δεν ακούγεται υπερβολικό, αλλά είναι το φορτίο και η διάρκεια της δοκιμής εκείνα που παίζουν ρόλο.

η λειτουργία της μηχανής μέτρησης που ανέπτυξε το Ινστιτούτο Μηχανικών Ερευνών FZG

Κάθε εξεταζόμενο λιπαντικό, θερμαίνεται ακριβώς στους 90^ο Κελσίου πριν την δοκιμή κι αμέσως μετά ξεκινούν κύκλοι μέτρησης, ένα FLS δηλαδή. Οι κύκλοι αυτοί αντιστοιχούν σε 21.700 περιστροφές των γραναζιών που πρακτικά σημαίνει περίπου 15 λεπτά λειτουργίας. Μετά από κάθε κύκλο τα γρανάζια ελέγχονται οπτικά για μικρο-ατέλειες και σε περίπτωση που δεν υπάρχει το παραμικρό, τότε συνεχίζουν σε ένα ακόμη κύκλο. Έτσι λοιπόν ένα λιπαντικό που άντεξε δέκα κύκλους, βαθμολογείται με FLS=10.

Σε περίπτωση που το λιπαντικό φτάσει τους 14 κύκλους χωρίς να αφήσει τα γρανάζια να πάθουν την παραμικρή φθορά, τότε υπερδιπλασιάζουν το φορτίο (714.2 Nm) και ολοκληρώνουν ακόμη έναν κύκλο. Σε περίπτωση που περάσει κι αυτή την δοκιμασία, τότε βαθμολογείται με FLS>14 την μέγιστη δυνατή βαθμολογία.

Ενδεικτικά, για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης με τους κύκλους δοκιμής, μερικά φορτία που ασκούνται στα κιβώτια μοτοσυκλετών που είναι ξακουστές για την ροπή τους, και την αμεσότητα μετάδοσης είναι τα εξής:

Yamaha Vmax = 167 Nm

Kawasaki ZZR 1400 = 163 Nm

Suzuki Hayabusa = 155 Nm

Με βάση τα παραπάνω, η ένδειξη FLS>14 σημαίνει ότι το λιπαντικό που κρατάτε στα χέρια σας υπερκαλύπτει τις ανάγκες της μοτοσυκλέτας σας και φυσικά αποτελεί πλέον μία αξιολόγηση προστασίας, και όχι απλά μία προδιαγραφή καταλληλότητας, όπως είναι η JASO.

φωτογραφία της μηχανής για την δοκιμή FZG εν ώρα λειτουργίας

Η προδιαγραφή JASO ωστόσο δεν ορίζει συγκεκριμένα κριτήρια για την προστασία που κιβωτίου ταχυτήτων, πέραν της αντοχής του λιπαντικού σε υψηλές διατμητικές τάσεις, και χωρίζεται σε ξεχωριστές κατηγορίες για δίχρονους και τετράχρονους κινητήρες. Οι MA και MB (JASO MA/MB) είναι για τετράχρονους κινητήρες με ενιαίο σύστημα λίπανσης με την MB να χρησιμοποιείται όπου απαιτείται πιο χαμηλή τριβή. Αντίστοιχα για τους δίχρονους, οι σχετικές βαθμίδες της προδιαγραφής JASO είναι οι FA/FB/FC/FD με την FA και FB να διαφέρουν σε επίπεδο λιπαντικότητας και τις υπόλοιπες δύο να έχουν την ίδια λιπαντικότητα με την FB αλλά να διαφέρουν σε επίπεδο απορρυπαντικότητας με την FD να έχει το υψηλότερο. Οι προδιαγραφές JASO καθορίστηκαν από έξι οργανισμούς που έφτιαξαν μία γραμματεία:

Petroleum Association of Japan (PAJ)

Japan Automobile Manufacturers Association, Inc. (JAMA)

Society of Automotive Engineers of Japan, Inc. (JSAE)

Land Engine Manufacturers Association (LEMA)

Japan Lubricating Oil Society (JALOS)

Japan Boating Industry Association (JBIA)

και μέλη της είναι επίσης πολλοί κατασκευαστές λιπαντικών, και πανεπιστήμια.

Η JASO καθορίζει λοιπόν τις προδιαγραφές καταλληλότητας, αλλά έρχεται η δοκιμή FZG να αποδείξει εργαστηριακά σε πιο βαθμό προστατεύει κάθε λιπαντικό.

Επιπρόσθετα και με βάση τα παραπάνω, γίνεται ίσως ακόμα πιο κατανοητό πως τα λιπαντικά των μοτοσυκλετών διαφέρουν πολύ από εκείνα των αυτοκινήτων, για μία σειρά από λόγους που ξεκινούν από τις προδιαγραφές JASO και καταλήγουν στην δοκιμή FZG..

https://bit.ly/MOTO_671

Τεχνικά άρθρα

MotoGP: Είναι πολλά τα ντεσιμπέλ! Όλοι οι αναβάτες φορούν ωτοασπίδες - Ποια είναι η διαφορά τους

Εκκωφαντικός ήχος - Προηγμένες ωτοασπίδες που περιορίζουν χωρίς να κόβουν

Από τον

Παύλο Καρατζά

1/8/2025

Οι ισχυρότερες τετρακύλινδρες μοτοσυκλέτες που υπάρχουν στους αγώνες πλην ειδικών κατασκευών σε dragster κτλ, είναι για ένα χρόνο ακόμη στα MotoGP. Από κινητήρες 1.000 κυβικών, παρέχουν τεράστια ισχύ έως και 300 ίππων, φτάνουν σε ταχύτητες άνω των 350km/h και φυσικά παράγουν πολύ δυνατό παρότι μελωδικό ήχο που αγγίζει 130 ντεσιμπέλ. Η οδήγηση και η εργασία δίπλα τους απαιτεί τη χρήση ειδικών ωτοασπίδων για την πρόληψη μακροχρόνιας βλάβης της ακοής.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως για τους αναβάτες, τους μηχανικούς και το λοιπό προσωπικό, η προστασία της ακοής στο MotoGP είναι ζωτικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη υγεία τους και την ικανότητά τους να επικεντρώνονται στην απόδοση στο υψηλότερο επίπεδο των αγώνων μοτοσυκλέτας. Οι ωτοασπίδες είναι επομένως ένα απαραίτητο εξάρτημα του εξοπλισμού στο MotoGP.

Η ένταση του ήχου των μοτοσυκλετών MotoGP

Για να το θέσουμε σε πλαίσιο, οι μοτοσυκλέτες MotoGP είναι πιο θορυβώδεις από τον ήχο που θα συναντούσατε σε ένα τυπικό νυχτερινό κέντρο διασκέδασης! Σε αντίθεση με τις μοτοσυκλέτες δρόμου, οι οποίες συχνά διαθέτουν σιγαστήρες εξάτμισης, οι μοτοσυκλέτες MotoGP είναι πρωτότυπα που έχουν κατασκευαστεί αποκλειστικά για αγώνες και έχουν ελάχιστους περιορισμούς όσον αφορά τον θόρυβο. Έχουν κατασκευαστεί για να πηγαίνουν γρήγορα και όχι για να είναι αθόρυβες, εκπέμποντας θόρυβο από τον κινητήρα και την εξάτμιση έως και 130 dB.

Ας ρίξουμε μια ματιά στον παρακάτω πίνακα για να κατανοήσουμε πόσο δυνατές είναι οι μοτοσυκλέτες MotoGP σε ντεσιμπέλ σε σύγκριση με άλλους γνωστούς ήχους:

Τύπος ήχου	Επίπεδο (dB)
Ήσυχη φυσική περιοχή χωρίς αέρα	20
Περιβάλλον γραφείου (χαμηλού θορύβου)	60–65
Ηλεκτρική σκούπα	75
Επίπεδο όπου η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να προκαλέσει απώλεια ακοής	80–90
Ακουστικά με μουσική στο 5/10 της έντασης	95
Ήχος καραμπίνας ή εργαλεία διάτρησης τσιμέντου	120–130
MotoGP μοτοσυκλέτα	130
Κάτω από αεροσκάφος που προσγειώνεται σε απόσταση ~100 m	140

Φανταστείτε επίσης πως, ο ήχος μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επώδυνος για ένα άτομο που ακούει τον θόρυβο των 125 ντεσιμπέλ και άνω, ενώ η παρατεταμένη έκθεση σε θόρυβο άνω των 85 dB μπορεί να βλάψει την ακοή του ανθρώπου. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) δηλώνει ότι για θόρυβο 130dB - όπως μια μοτοσυκλέτα MotoGP - ο μέγιστος χρόνος ασφαλούς ακρόασης θα ήταν λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Χωρίς προστασία, η έκθεση σε δυνατούς θορύβους μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια ακοής ή εμβοές, καθώς και σε άλλα ακουστικά προβλήματα.

Ο συγκεκριμένος ρόλος των ωτοασπίδων στο MotoGP

Οι αναβάτες του MotoGP χρησιμοποιούν ωτοασπίδες υψηλής ποιότητας που είναι ειδικά διαμορφωμένες για το εσωτερικό των αυτιών τους, μειώνοντας σημαντικά την έκθεση στον θόρυβο κατά 20-30 dB. Οι αναβάτες τοποθετούν τις ωτοασπίδες τους πριν βγουν στην πίστα, ενώ τα κράνη που φορούν επίσης μειώνουν κάπως τον θόρυβο στον οποίο εκτίθενται.

Είναι σημαντικό για τους αναβάτες του MotoGP να είναι εξοπλισμένοι με ωτοασπίδες υψηλής ποιότητας που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για αγώνες. Σε αντίθεση με τις τυπικές ωτοασπίδες που σβήνουν τους ήχους και παραμορφώνουν τον θόρυβο, οι αναβάτες χρησιμοποιούν ωτοασπίδες από σιλικόνη που προσφέρουν ασφαλή, εξατομικευμένη εφαρμογή που εγγυάται αποτελεσματική απομόνωση του θορύβου, χωρίς αλλοιώσεις. Οι αναβάτες βασίζονται σε συγκεκριμένους ήχους κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, όπως η συχνότητα των κινητήρων τους όταν αλλάζουν ταχύτητα ή η εγγύτητα ενός άλλου αναβάτη/μοτοσυκλέτας που μπορεί να προσπαθεί να τους προσπεράσει.

Εκτός από την προστασία της ακοής από μακροπρόθεσμη άποψη υγείας, οι ωτοασπίδες των αναβατών MotoGP παίζουν επίσης θεμελιώδη ρόλο στη μείωση της πιθανής ψυχολογικής κόπωσης που προκαλείται από την απόδοση σε ένα συνεχώς θορυβώδες περιβάλλον. Όλοι γνωρίζουμε πώς είναι να προσπαθείς να συγκεντρωθείς σε μια εργασία ενώ κοντά σου υπάρχει έντονος θόρυβος. Είναι πραγματικά δύσκολο να συγκεντρωθείς χωρίς να αποσπάται η προσοχή σου.

Αν και μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές προτιμήσεις όσον αφορά τη μάρκα, τα υλικά, τα ειδικά χαρακτηριστικά και την εφαρμογή των ωτοασπίδων, όλοι οι αναβάτες του MotoGP τις φορούν κάτω από τα κράνη τους.