Αφιέρωμα: Οι μεγαλύτερες ευθείες του κόσμου και της Ελλάδας

Οδηγίες για την οδήγηση χωρίς εναλλαγές κλίσης
Θάνο Αμβρ. Φελούκα
Από τον

Θάνο Αμβρ. Φελούκα

11/12/2019

Το πρώτο πράγμα που θέλουμε ως μοτοσυκλετιστές, είναι δρόμοι όπως στην Ν. Σαρδηνία με 60-70 χιλιόμετρα δίχως ούτε εκατό μέτρα ευθείας, σε μία απόλυτη συνέχεια στροφών που μπορούν να οδηγήσουν ορισμένους αναβάτες ακόμη και σε ναυτία, τελευταίο πράγμα που θέλουμε ως μοτοσυκλετιστές, είναι οι ατελείωτες ευθείες.

Η Ελλάδα είναι ευλογημένη για τους γεμάτους στροφές επαρχιακούς με το καλύτερο τοπίο του κόσμου -προσωπική άποψη- κι ας μην έχουμε την καλύτερη άσφαλτο και μακράν την χειρότερη χάραξη. Δεν παύει να είναι πραγματική απόλαυση να οδηγείς στην χώρας με προσεκτική όμως οδήγηση και είναι λιγοστές οι τεράστιες ευθείες που το μήκος τους να μετριέται με διψήφιο αριθμό χιλιομέτρων.

Μία τέτοια ευθεία βρίσκεται στην Εθνική Οδό 6 που αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Οδού 92, ανάμεσα στην Καλαμπάκα και τα Τρίκαλα. Η απόλυτη ευθεία έχει μήκος λίγο παραπάνω από τα 14 χιλιόμετρα ενώ φτάνουμε τα 18 χιλιόμετρα αν συμπεριληφθούν και οι απειροελάχιστες καμπές που υπάρχουν, στο συνολικό μήκος. Εκτός από την μεγαλύτερη ευθεία της Ελλάδας, προσφέρει και με βεβαιότητα την καλύτερη θέα με κατεύθυνση προς Καλαμπάκα, από την στιγμή που αντικρύζεις τα μοναδικά Μετέωρα. Πολύ κοντά σε μήκος, και μεγαλύτερη πρακτικά, αν δεν μετρήσει κανείς κάθε απειροελάχιστη καμπή, είναι η ευθεία του Α2 από Κομοτηνή προς Μεστή, όπου μετά τον Φύλακα οδηγείς σε μία τεράστια ευθεία δύο λωρίδων ανά κατεύθυνση για 11 χιλιόμετρα που ξεπερνούν την ευθεία της Καλαμπάκας αν εξαιρέσεις την πολύ ανοικτή στροφή πριν την Μέστη αλλά και την καμπή πριν τον Φύλακα.

Από τα Τρίκαλα έως και την Καρδίτσα θα βρει κανείς ακόμη περισσότερες ευθείες, που αγγίζουν και τα δέκα χιλιόμετρα σε μήκος, στην μεγαλύτερη πυκνότητα ευθειών που υπάρχουν στην χώρα μας. Από εκεί και πέρα κοντά στην Αθήνα μία αρκετά μεγάλη ευθεία είναι στις βόρειες πλαγιές της Πάρνηθας, στην παλιά έδρα του Δήμου Δερβενοχωρίων, στην Πύλη, ενώ αντίστοιχες ευθείες έως δέκα χιλιόμετρα υπάρχουν αρκετές στην Ελλάδα, σε καμία περίπτωση όμως δεν αφθονούν, ούτε και συγκρινόμαστε με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα βορειοδυτικά όπου το πρόβλημα είναι αντίστροφο, αναζητούνται οι στροφές.

Παγκοσμίως οι μεγαλύτερες ευθείες που υπάρχουν σε ασφαλτοστρωμένος δρόμους, έως και σε 3Α επίστρωση, είναι τόσο μεγάλες που απαιτούν ειδική εξάσκηση από τους οδηγούς για να μην κοιμηθούν στην σέλα, ή ζαλιστούν από το επίπεδο τοπίο και τις αντανακλάσεις.

Στις περισσότερες ιντερνετικές λίστες που θα βρει κανείς, δεσπόζει η θέση της Αυστραλίας που στον “Eyre Highway” υπάρχει ένα τμήμα μήκους 145.6 χιλιομέτρων σε απόλυτη ευθεία, δίχως καμπή, δίχως καμία απόκλιση. Η Αυστραλία θα μπορούσε να έχει με άνεση τις πιο εξουθενωτικές ευθείες του κόσμου, στους ήδη πιο αφιλόξενους δρόμους που διασχίζοντας την ενδοχώρα απαιτούν από εσένα να κουβαλάς πρόσθετο καύσιμο για να καταφέρεις να φτάσεις στον προορισμό σου. Δεν έχουν όμως οι δρόμοι που διασχίζουν την ενδοχώρα, τόσο απόλυτες ευθείες όσο αυτή στον παραλιακό δρόμο ανάμεσα σε Αδελαϊδα και Πέρθ, ένας εξαιρετικά μοναχικός δρόμος, με μία απόλυτη ευθεία στο κέντρο που σε καλεί να μην κοιμηθείς…

Παρά το εντυπωσιακό μήκος και το γεγονός πως κάθε site εκεί έξω έχει την Αυστραλία ως την χώρα με την μεγαλύτερη ευθεία του κόσμου, τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Σαουδική Αραβία έχουν ευθείες που αγγίζουν τα 200 χιλιόμετρα!! 193 συγκεκριμένα που γίνονται  257 αν συμπεριληφθεί μία απειροελάχιστη καμπή στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας. Πριν τους δούμε αναλυτικά, ας βάλουμε πρώτο στην λίστα έναν δρόμο μήκους 1.120 χιλιομέτρων που χωρίς στροφές και μονάχα με καμπές, σε αναγκάζει να οδηγείς πρακτικά σε ευθεία γραμμή.

Ως μοτοσυκλετιστές θα θεωρήσουμε αυτή την μεγαλύτερη ευθεία του κόσμου, από την στιγμή που οι καμπές αυτές δεν σε αναγκάζουν να πάρεις κλίση. Με σχεδόν εννιά ώρες οδήγησης πατώντας μονάχα στο κεντρικό μίγμα γόμας σε κάποιο δίγομο πίσω ελαστικό μέσα στην έρημο, πηγαίνοντας από τον Περσικό Κόλπο στα σύνορα της Ιορδανίας και συγκεκριμένα στην μικρή πόλη Turaif. Ο αυτοκινητόδρομος 85 της Σαουδικής Αραβίας, είναι πρακτικά μία ευθεία με δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση για όλη αυτή την τεράστια διαδρομή μέσα στην έρημο, μέχρι την Turaif που με σχεδόν 90ο στροφή, συνεχίζει για την «μύτη» των συνόρων με την Ιορδανία και την ένωσή του με τον άλλο μεγάλο αυτοκινητόδρομο της Σαουδικής Αραβίας, τον 65.

Αυτή είναι με κάθε επισημότητα η μεγαλύτερη ευθεία του κόσμου, για κάθε μοτοσυκλετιστή, κι ας περιέχει καμπές!

Στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Β. Ντακότα των ΗΠΑ, ξεκινώντας από τα διοικητικά σύνορα με την Μινεσότα, συναντάμε μία απόλυτη ευθεία 193 χιλιομέτρων που κάνει ακριβώς δύο «σπασίματα» σε όλα αυτά τα χιλιόμετρα. Παρά το μικρό πλάτος, με δεδομένο πως είναι ένα ρεύμα ανά κατεύθυνση, και πάλι ένας μοτοσυκλετιστής δεν θα χρειαστεί να πλαγιάσει σε αυτό τον δρόμο την ίδια στιγμή που ένα αυτοκίνητο θα αναγκαστεί να στρίψει ελάχιστα το τιμόνι. Για μοτοσυκλέτες λοιπόν, υπάρχει εκεί μέσα στην ερημιά των ατελείωτων χωραφιών, που κάποτε ήταν τα εύφορα λιβάδια μίας μεγάλης λίστας αυτόχθονων φυλών της Αμερικής. Τα λιβάδια που διασχίζει αυτός ο δρόμος είναι το βόρειο τμήμα των Great Plains, μίας δίχως πολλά δέντρα τεράστιας περιοχής που συμπεριλαμβάνει σχεδόν το ένα τρίτο των ΗΠΑ… Απίστευτη ζέστη το καλοκαίρι και εξαιρετικό κρύο το χειμώνα, ο δρόμος αυτός, και γενικότερα η περιοχή, είναι μαγευτική την Άνοιξη για να αδειάζει το μυαλό σου οδηγώντας. Φτάνει να μην υπάρχει λόγος να σε σταματήσει Σερίφης της περιοχής. Μιλάμε εκ πείρας και αυτή την φορά…

Επιστρέφουμε στην Σαουδική Αραβία, λίγο πιο νότια από εκεί που πιάσαμε τον 85 και κοντά στα σύνορα με το Εμιράτο του Κατάρ. Εκεί βρίσκεται η απόλυτη ευθεία του αυτοκινητόδρομου 10! Συχνά αντιμετωπίζοντας πρόβλημα από την άμμο που εξαιτίας του αέρα απλώνεται στην άσφαλτο, δίχως καμπές όπως στην περίπτωση της Β. Ντακότα, η ευθεία σε αυτή την περίπτωση φτάνει σε μήκος τα 256 χιλιόμετρα χωρίς αλλαγή κλίσης για μία μοτοσυκλέτα!

Με την πρόσφατη ολοκλήρωσή του πάνω σε αρχαίο μονοπάτι καμηλών μέσα από την έρημο Rub Al-Khali, αυτός είναι και επίσημα ο δρόμος με την μεγαλύτερη απόλυτη ευθεία του κόσμου, προσπερνώντας τον Eyre Highwasy. Αρχικά υπήρχαν και εδώ καμπές, που λειτουργούσαν ως παρακάμψεις, πριν βρεθεί τρόπος στο ασταθές έδαφος να ολοκληρωθούν οι εργασίες κατασκευής. Πλέον αυτή είναι η απολύτως μεγαλύτερη ασφάλτινη ευθεία στον κόσμο, και για μία μοτοσυκλέτα θα είναι πάντοτε περισσότερο επικίνδυνη η διάσχισή της από ένα αυτοκίνητο. Παρά την απομονωμένη της τοποθεσία η ευθεία αυτή διασχίζεται συχνά και καθημερινά από αυτοκίνητα και πολύ σπανιότερα έως πρακτικά καθόλου από μοτοσυκλέτες

Πάμε ξανά πίσω στις ΗΠΑ ανοίγοντας και πάλι την κατηγοριοποίηση για δρόμους χωρίς στροφές που έχουν όμως κάποιες καμπές. Σε αυτή την περίπτωση ένας δρόμος που διέρχεται από το Τεξας, το Κάνσας και την Οκλαχώμα είναι μία ευθεία 173 χιλιομέτρων ξεκινώντας από την πόλη Dalhart!

Στην ίδια Ήπειρο και όχι πολύ πιο νότια, υπάρχει μία ελάχιστα γνωστή ευθεία για τους περισσότερους στον κόσμο. Στην Μπάχα Καλιφόρνια στο Μεξικό, την «Κάτω» Καλιφόρνια δηλαδή, μιας κι αυτό σημαίνει Μπάχα, στην τεράστια αυτή χερσόνησο υπάρχει ένας και μόνο δρόμος που την διατρέχει κατά μήκος στην δυτική της πλευρά. Αυτό σημαίνει πως η ανατολική πλευρά της χερσονήσου είναι μία από τις πιο απομονωμένες περιοχές του πλανήτη και ελάχιστα γνωστή με αυτή την ιδιότητα. Και ο δρόμος όμως Carretera Transpeninsular, που περιλαμβάνει μία ευθεία 168 χιλιομέτρων, δεν είναι λιγότερο μοναχικός! Περνά από τέσσερις μικρές πόλεις που εκεί υπάρχουν και φανάρια. Δίχως ψηλά κτήρια και με ελάχιστη χαμηλή βλάστηση, πέρα από τους κάκτους, το μόνο που σπάει το μάτι είναι οι πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος που διατρέχουν παράλληλα με αυτόν την χερσόνησο.

Στην Βολιβία πρέπει να συμπεριλάβουμε έναν δρόμο που αν και χωρίς ακόμη άσφαλτο, αποτελεί συνδετικό κρίκο για τρεις χώρες σε μία απόλυτη ευθεία 160 χιλιομέτρων!

Πίσω στην Σαουδική Αραβία υπάρχει άλλη μία ευθεία που αγγίζει τα 149 χιλιόμετρα στον αυτοκινητόδρομο 50.

Σε αυτό το σημείο της λίστας θα βρούμε και τον Eyre Highway που οι περισσότεροι τον κατατάσσουν ως την μεγαλύτερη ευθεία, όπως λέγαμε παραπάνω.

Στα 149 χιλιόμετρα, αρχίζοντας να θυμίζει πινκ-πονκ, γυρνάμε ξανά στα Great Plains, καθώς κάθετα αυτή τη φορά από την Νότια Ντακότα μέχρι τον Καναδά, συναντάς τον 83 με λίγες καμπές μέχρι και τα σύνορα με τον Καναδά, εκεί που τελειώνει πάνω στην ευθεία του 251, η οποία όμως δεν έχει το κατάλληλο μήκος για να συμπεριληφθεί σε αυτή την λίστα με τις τεράστιες ευθείες…

Πίσω στην Καλιφόρνια, των Ην. Πολιτειών αυτή την φορά, βάζουμε στην λίστα τον Interstate 10 γιατί σε ένα σημείο του λίγο πριν φτάσει στο Φοίνιξ της Αριζόνα ερχόμενοι από Los Angeles, έχουμε μία ευθεία 143 χιλιομέτρων μέσα στην έρημο. Ανά χιλιόμετρο, ο δρόμος αυτός συγκεντρώνει και ρεκόρ θανάτων που οφείλονται κυρίως σε μειωμένα αντανακλαστικά και πραγματική ύπνωση των οδηγών. Κι αυτό γιατί έχει συχνότερη διέλευση από τις υπόλοιπες υπερ-ευθείες και με εξαίρεση δύο μικρές καμπές, είναι μία τεράστια ευθεία που κοιμίζει τους οδηγούς. Παρόλο που υπάρχει διαγράμμιση για να ξυπνήσει κανείς από τον λήθαργο, πριν φύγει εκτός δρόμου, δεξιά και αριστερά η έρημος είναι χαμηλότερα, ώστε να προστατεύεται ο δρόμος από την έρημο και αρκετά αυτοκίνητα καταλήγουν που θα βγουν έξω, καταλήγουν με τούμπες στην χαμηλή βλάστηση.

Στο Illinois υπάρχει μία ευθεία 137 χιλιομέτρων, όπου πρακτικά μιλάμε και πάλι για τα Great Plains, και είναι ένας στενός δρόμος με μία λωρίδα ανά κατεύθυνση. Υπάρχει και εδώ ειδική διαγράμμιση για να αποτρέπει τον λήθαργο πατώντας εκτός, όμως στην περίπτωση που δεν βγει ο κοιμισμένος οδηγός στο αντίθετο ρεύμα, αλλά εκτός δρόμου, απλά θα βρεθεί σε κάποιο τεράστιο χωράφι. Εκτός κι αν έχει δυτική κατεύθυνση, από την μεριά δηλαδή των κολώνων ηλεκτρικού ρεύματος…

Λίγο πιο βόρεια περνάμε στον Καναδά και στο Saskatchewan, ένα απίστευτο μέρος με αναρίθμητες λίμνες, περισσότερες από 100.000 αν υπολογίσεις και τα “ponds” που μαζί με τα ποτάμια καθιστούν το τεράστιο μέρος να έχει περισσότερο νερό και… από την θαλασσινή Ελλάδα! Εξαπλάσιο σε έκταση από την χώρα μας, το Saskatchewan κρύβει απίστευτη ομορφιά και πολλά σημεία που μπορείς να είσαι ολότελα μόνος σου! Στο καναδικό μέρος των Great Plains, σχετικά κοντά στα σύνορα και με την Β. Ντακότα, και με εκκίνηση στην πόλη που το βράδυ βλέπεις τα άστρα, γιατί τα φώτα δεν σε τυφλώνουν, το Stoughton, ξεκινά μία ευθεία 138 χιλιομέτρων μέχρι την πρωτεύουσα της Νομαρχίας, την Regina.

Στην Αργεντινή, στην επαρχία La Pampa, βρίσκεται μία ευθεία 133 χιλιομέτρων που πλέον αποτελείται -και- από άσφαλτο. Δεν έχει στρωθεί σε όλο το μήκος, αλλά οδηγείς άφοβα καθώς επί δεκαετίες χρησιμοποιείται και είναι στρωμένη με 3Α – το άφοβα είναι σχετικό, γιατί πέφτουν πολλοί κεραυνοί σε περίπτωση καταιγίδας και μάλιστα πάνω στα οχήματα…

Στα 125 χιλιόμετρα μήκους, βρίσκουμε με διαφορά την πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τεράστια ευθεία, την ευθεία που έχει συνέχεια κίνηση! Νοτιοδυτικά της Ομάχα, συνδέοντας το Lincoln με το Grand Island η οδός «Χριστόφορου Κολόμβου» έχει δύο λωρίδες ανά κατεύθυνση και παρά την συχνή διέλευση δεν κινδυνεύεις τόσο από κοιμισμένους οδηγούς. Ούτε εδώ υπάρχει κάτι να δεις δεξιά και αριστερά, οπότε το γεγονός πως δεν είσαι μόνος σου αλλά με πολλά αυτοκίνητα, είναι το καλύτερο παράδειγμα για το επιχείρημα πως και ο άδεις δρόμος κοιμίζει από μόνος του, είναι δεν είναι βαρετός.

Ξανά στην Αυστραλία, κρατιόμαστε για λίγο ακόμη πάνω από τα εκατό χιλιόμετρα. Με μήκος 120 χιλιομέτρων, συναντάμε έναν καταπράσινο δρόμο με αρκετά δέντρα κατά μήκος! Στην Νέα Νότια Ουαλία, διασχίζοντας λιβάδια και όχι δάση, αλλά με αρκετό νερό στο υπέδαφος, ο Mitchell Highway έχει δεξιά και αριστερά δέντρα ενώ πίσω από αυτά, το απόλυτο κενό για άλλη μία φορά. Λιβάδια, και πάλι λιβάδια.

Μέχρι στιγμής πηγαινοερχόμαστε μεταξύ Αμερικής, Αυστραλίας και Σαουδικής Αραβίας και έτσι θα παραμείνουμε περιορίζοντας την λίστα για έως 100 χιλιόμετρα μήκος. Στην υπόλοιπη Αφρική υπάρχουν επίσης τεράστιες ευθείες, όχι όμως σε καινούριους δρόμους, με πρόσφατη χάραξη όπως στην Σαουδική Αραβία. Αυτό σημαίνει πως υπάρχουν στροφές ή καμπές πιο έντονες από εκείνες που θα ήθελε κανείς να παραβλέψει. Στην ενδοχώρα της Νότιας Αφρικής, οι ευθείες αυτές διακόπτονται από παρακάμψεις, όπως και στην υπόλοιπη Αφρική. Παρακάμψεις για ένα σωρό λόγους, από το γεγονός πως κάποια περιοχή είναι ιερή έως διαφορές φυλών και άλλων παραγόντων που απαγορεύουν την διέλευση. Παρόλο που υπάρχουν λοιπόν τεράστιες ευθείες, δεν είναι κάποια από αυτές πάνω από 100 χιλιόμετρα, τουλάχιστον όχι ακόμη. Ξανά στην Σαουδική Αραβία λοιπόν, κι εκεί στον 95 αυτή την φορά, όπου μία ευθεία 110 χιλιομέτρων περνά μέσα από την έρημο. Να γιατί οι Άραβες εκεί, επιδίδονται στο άγριο σπορ του ντιφταρίσματος με πολλά χιλιόμετρα… φτιάχνουν στροφές στις απόλυτες ευθείες τους.

Τελευταίο στην λίστα των «πάνω από 100» ξανά το ονειρεμένο Saskatchewan (μονάχα για 20 ημέρες το χρόνο είναι όνειρο) που με 104 χιλιόμετρα σε μία ευθεία οριζόντια στο χάρτη, κάνει εντονότερο το θέμα των λιμνών που λέγαμε παραπάνω. Εδώ αν βγεις εκτός δρόμου μπορεί να καταλήξεις σε κάποια λίμνη χωρίς καμία επιβράδυνση! Από το επίπεδο του δρόμου οι λίμνες δεν ξεχωρίζουν παρά μονάχα για τους ντόπιους που γνωρίζουν πώς να καταλάβουν τις συστοιχίες των θάμνων τριγύρω των λιμνών.

Να βάλουμε τέλος στην λίστα και μία ευθεία κάτω των εκατό, μία ευθεία της καρδιάς μας, στο Colorado που μπορεί να είναι «μόλις» 77 χιλιόμετρα αλλά περίπου στο κέντρο της έχει ένα φοβερό κέντρο ερπετών, που περιλαμβάνει κροκόδειλους και αλιγάτορες, καθώς και τεράστια φίδια. Με εκατοντάδες εκτάρια σε γη, έχουν το χώρο που χρειάζονται ενώ, η ευθεία αυτή διέρχεται και από ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κυκλικής σποράς. Όπως και στην έρημο, έτσι κι εδώ, η πληθώρα γης και τα παραπανίσια εκτάρια, επιτρέπουν στους αγρότες να θυσιάζουν χώρο για να εξοικονομήσουν πόρους και κυρίως νερό. Για αυτό και η καλλιέργεια γίνεται σε κυκλικά χωράφια…

Σε κάθε βαρετό δρόμο, όπως ακριβώς αυτοί στην λίστα μας, με τίποτα σημαντικό να δεις δεξιά και αριστερά - δεν είναι η ταχύτητα εκείνη που θα σε κρατήσει σε εγρήγορση.

άποψη από τις ευθείες στο Saskatchewan , δεξιά και αριστερά υπάρχουν αναρίθμητες λίμνες που δεν τις καταλαβαίνεις από το επίπεδο του δρόμου...

Άλλωστε δεν είναι λίγα τα παραδείγματα, όπου κυριολεκτικά στην μέση του πουθενά, σε περιμένει κάποιος σερίφης να κάνεις το λάθος… Κάνοντας εκούσιες συσπάσεις σε κάποιον μεγάλο μυ, όπως ο τετρακέφαλος, διατηρώντας μία ταχύτητα που δεν θα καταστρέψει το πίσω ελαστικό από την υπερθέρμανση, όπως μπορεί να συμβεί στην έρημο, και έτοιμος να σταματήσεις μόλις βαρύνει το βλέφαρο, οι μεγάλες ευθείες μπορούν να φύγουν κάτω από τις ρόδες σου με ασφάλεια. Προσωπικά σε μία τέτοια αγάπησα τις Harley για τις οποίες ως τότε, πολλά χρόνια πριν και δίχως την τωρινή εμπειρία, θεωρούσα μοτοσυκλέτες που δεν μπορούν να προσφέρουν πολλά. Με λιγότερο από 120χμαω, και με το τοπίο να έχει από ώρα τελειώσει να προσφέρει εναλλαγές ανάμεσα σε κάκτους και λόφους άμμου, το μόνο εκείνη την ώρα σου έλεγε πως κάτι συμβαίνει, ήταν η Harley… Προφανώς και μία superbike με dragster ψαλίδι και κάποιον να σε ακολουθεί με μπιτόνια βενζίνης για τον απαραίτητο ανεφοδιασμό την μέση του πουθενά, είναι πολύ πιο διασκεδαστικό. Όμως όταν θα εμφανιστεί έλεγχος ταχύτητας εκεί που δεν μπορείς να ξεφύγεις κυριολεκτικά στην μέση του πουθενά, μία μοτοσυκλέτα που στα 120χμαω σου κινεί το ενδιαφέρον, είναι η καλύτερη επιλογή…

άποψη της ευθείας στην Νέα Νότια Ουαλία, με δέντρα δεξιά και αριστερά, από τα λίγα στην ευρύτερη αχανή περιοχή... 

Τεχνικό: Πόσα “g” δεχόμαστε σε ατύχημα με μοτοσυκλέτα!

Νούμερα που σοκάρουν
Θάνο Αμβρ. Φελούκα
Από τον

Θάνο Αμβρ. Φελούκα

30/7/2020

Μετά τον πρόσφατο τραυματισμό του Marquez, η Alpinestars έδωσε στην δημοσιότητα τα δεδομένα που κατέγραψε ο αερόσακος, όπως γίνεται κάθε φορά από την Alpinestars σε τέτοια ατυχήματα. Κι όπως κάθε φορά, εμείς τα δημοσιεύουμε, είτε είναι του Marquez είτε οποιουδήποτε άλλου αναβάτη. Δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μία δυνατή πρόσκρουση, ούτε και τα “g” της συγκεκριμένης πρόσκρουσης είναι τα πιο σοκαριστικά που έχουμε δει. Για κάποιο περίεργο λόγο όμως, από τα ανεξήγητα πράγματα που συμβαίνουν στο internet, αυτή την φορά τα σχεδόν 26g που καταγράφηκαν από την Alpinestars προκάλεσαν περισσότερο εντύπωση από κάθε άλλη φορά. Και όπως συμβαίνει με κάθε τι που προκαλεί την εντύπωση, αμέσως ήρθε και η αμφισβήτηση προ τα νούμερα που έγραψε η φόρμα του Marquez. Η αμφισβήτηση μάλιστα εκφράζεται πολλές φορές ταχύτερα ακόμη κι από ένα απλό "Google search" που μπορεί να σου δώσει μερικές επιφανειακές απαντήσεις, προφανώς γιατί κανείς δεν αμφισβητεί πρώτα αυτά που γνωρίζει ο ίδιος για ένα θέμα και έπειτα εκείνα που διαβάζει από μία αξιόπιστη πηγή. Είναι σημείο των καιρών αυτό.

Σε ντοκυμαντέρ για τις ικανότητες των πιλότων θα δει κανείς για «g» που σκοτώνουν πριν ακόμη γίνουν διψήφιο νούμερο και μπορεί τότε να θεωρήσει πως έχει ολοκληρώσει την γνώση του για την σταθερά που εκφράζει την δύναμη που ασκεί η Γη στον άνθρωπο και τις επιπτώσεις της επιτάχυνσης με πολλαπλάσιο από εκείνη ρυθμό.

Κι όμως, σε ένα τροχαίο ατύχημα με μοτοσυκλέτα το ανθρώπινο σώμα δέχεται εκατοντάδες “g”! Εδώ και δεκαετίες η επιστήμη έχει επακριβώς μετρήσει τις δυνάμεις πάνω από τις οποίες το ανθρώπινο σώμα θα υποστεί μόνιμες βλάβες, μέσα από την διενέργεια crash test και την εξέλιξη των “crash dummies”.

Οι οργανισμοί ασφαλείας, όπως ο NHTSA στις ΗΠΑ, ορίζουν τα 60g για διάστημα 3ms ως αποδεκτό όριο σε ατύχημα για την εμπρόσθια πρόσκρουση και την περιοχή του στέρνου, για να ορίσουν την λειτουργία των ζωνών ασφαλείας. Από εκεί και πάνω αρχίζουν οι σοβαρότεροι τραυματισμοί. Ωστόσο τα πραγματικά νούμερα, όπως θα δείτε παρακάτω, μετρούνται σε εκατοντάδες «g» ιδιαίτερα για τους μοτοσυκλετιστές.

Για την διεξαγωγή των συμπερασμάτων χρησιμοποιούμε μία βασική έκδοση κούκλας δοκιμών, την Hybrid III 50th percentile male dummy ίδια από την αρχή του τρέχοντος αιώνα με την βασικότερη εξέλιξή της να είναι πως προσαρμόστηκε και για τις γυναίκες καθώς αποδείχτηκε πως τα αποτελέσματα των crash test οδηγούσαν σε εσφαλμένες οδηγίες για ένα τεράστιο ποσοστό οδηγών εκεί έξω… Κι αν οι εταιρείες είχαν αφήσει ένα σημαντικό ποσοστό οδηγών ακάλυπτο, φανταστείτε τι γινόταν στις μοτοσυκλέτες που μόλις στις αρχές της δεκαετίας του ’90 αποκτήσαμε μία κούκλα που θα μπορούσε να μετρήσει σωστά. Κι από τότε έπρεπε να περάσουν σχεδόν δύο δεκαετίες για να φτάσουμε σε ένα κανονικό μοτοσυκλετιστικό “crash dummy” που αν και βασίζεται στο Hybrid III έχει πολλούς περισσότερους αισθητήρες, 64 συνολικά, και μετρά πολλά περισσότερα σημεία με μεγαλύτερη ακρίβεια. Μετά από όλα αυτά και σχετικά πρόσφατα με βάση το πόσες δεκαετίες υπάρχουν στην ζωή μας οι μοτοσυκλέτες, είμαστε σε θέση να έχουμε μία καλύτερη εικόνα για τις δυνάμεις που μπορούν να αποβούν μοιραίες για το σώμα του αναβάτη και ακόμη περισσότερο για τα κράνη.

Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό: Ο χρόνος στον οποίο το σώμα δέχεται αυτή την δύναμη είναι το πιο καθοριστικό στοιχείο και μετριέται σε δέκατα του δευτερολέπτου. Αν η διάρκεια επίδρασης της δύναμης αυξηθεί, τότε οι συνέπειες σοβαρεύουν με γεωμετρική πρόοδο. Για αυτό τον λόγο όταν μιλάμε για πολεμικά αεροσκάφη και συνεχή καταπόνηση με μεγάλη διάρκεια, τότε τα νούμερα είναι μονοψήφια. Καθοριστική είναι και η ηλικία. Ένα βρέφος που οι γονείς του το πετούν στον αέρα μέσα στην χαρά για το παιχνίδι της αδρεναλίνης, μπορεί να υποστεί τραυματισμό και με μόλις 2g. Με λίγα λόγια μην εστιάζεται σε ένα νούμερο για τα “g” και ξεχάστε όσα ξέρατε για αυτή την μονάδα με βάση τα ντοκυμαντέρ για τα πολεμικά αεροσκάφη. Σε μία πρόσκρουση οι μέγιστες δυνάμεις ενεργούν σε χρόνο που μετριέται σε κλάσματα. Όχι δευτερόλεπτα, αλλά κλάσματα δευτερολέπτου και μάλιστα δεν έχουν πάντα την ίδια επίδραση καθώς οι έρευνες έχουν δείξει χτύπημα σε κράνος με 117g από το οποίο ο αναβάτης δεν είχε κανέναν τραυματισμό, και χτύπημα με 115g όπου έχασε τις αισθήσεις του, υπήρχε σοβαρό αιμάτωμα και κάταγμα κρανίου. Ταυτόχρονα αναβάτες έχουν επιζήσει, παρότι σοβαρά τραυματισμένοι και από δυνάμεις άνω των 400g. Εστιάζοντας όμως σε ένα νούμερο είναι λανθασμένη οπτική για κάτι τόσο αστάθμητο όπως τα τροχαία ενώ και ο σωματότυπος κάθε αναβάτη είναι διαφορετικός. Οι μαθηματικές πράξεις πρέπει λοιπόν να είναι πολύ πιο σύνθετες.

μέγιστες τιμές κατά τις δοκιμές πρόσκρουσης από τον οργανισμό SHARP
τα πιθανότερα σημεία να χτυπήσει ένας μοτοσυκλετιστής με ποσοστά

Για την ακρίβεια η επιστήμη έχει ορίσει κι αυτά τα μεγέθη υιοθετώντας ένα σύστημα βαθμολόγησης της σοβαρότητας ενός τραυματία με τον αλγόριθμο AIS που έχει 9 βαθμίδες, με την έκτη όμως να καθορίζει τραύματα από τα οποία δεν μπορεί κανείς να γλιτώσει το θάνατο. Οι επόμενες βαθμίδες μέχρι την ένατη αντιστοιχούν σε ακαριαίες περιπτώσεις. Οι διάφορες επιτροπές ασφαλείας στο ξεκίνημα αυτών των ερευνών, ήθελαν να ξέρουν αν ο προστατευτικός εξοπλισμός μπορούσε να σταματήσει έναν τραυματισμό στο επίπεδο AIS-3 που είναι το τελευταίο αποδεκτό, καθώς 4ο και 5ο παρουσιάζουν λίγες πιθανότητες επιβίωσης. Από εκεί και πέρα, και περισσότερο για εμάς τους μοτοσυκλετιστές, ο δείκτης HIC είναι εκείνος που πρέπει να εστιάζουμε με τα αρχικά να σημαίνουν Head Injury Criterion και να περιγράφουν την σφοδρότητα ενός χτυπήματος στο κεφάλι. Ο HIC υπολογίζεται με τον εξής τρόπο:

 

που είναι μία διανυσματική εξίσωση που έχει αποτυπωθεί έπειτα από πειραματικές μελέτες.

Η μεγαλύτερη έρευνα για τα ατυχήματα μοτοσυκλετιστών που έχει ποτέ γίνει στην Ευρώπη είναι η COST327 που διεξήχθη από το 1995 έως το 1999 και δημοσιεύθηκε το 2001. Εκεί βλέπουμε πως μετρούνται οι επιταχύνσεις σε “g” παράλληλα με τον δείχτη HIC σε παραδειγματικές περιπτώσεις αναβατών, τόσο εκείνων που απεβίωσαν, όσο και εκείνων που τα κατάφεραν. Πρόκειται για περιπτώσεις για τις οποίες κατάφεραν να συλλεχτούν όλα τα στοιχεία ώστε να αναπαραχθούν πειραματικά με τις ίδιες μοτοσυκλέτες και οχήματα σε καλωδιωμένες crush dummies. Κι έτσι έχουμε τα νούμερα των δυνάμεων που ενήργησαν.  Χαρακτηριστική περίπτωση λοιπόν τα 224g που έγραψε το κράνος ενός αναβάτη που μετά από σύγκρουση με αυτοκίνητο εκτοξεύτηκε στον αέρα και χτύπησε στο έδαφος. Από την σφοδρότατη αυτή σύγκρουση με 224g ο αναβάτης αυτός έφτασε μέχρι AIS-2 για το κεφάλι και AIS-1 για θώρακα και πλευρά. Που σημαίνει πως δεν τραυματίστηκε σοβαρά.

Για το κράνος υπάρχουν -πλέον- πολλές μετρήσεις με τις νέες crash dummies και τον νέο λαιμό που έχουν φτιάξει για να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Στις πρώτες δοκιμές πριν δεκαετίες δεν μπορούσε να μπει κανονικό κράνος στο κεφάλι της κούκλας και ο λαιμός δεν στήριζε το βάρος. Όλα ήταν στο περίπου και το περίπου δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Εκτός από αυτό όμως, εκείνες οι κούκλες δεν είχαν δάχτυλα για να πιάνουν το γκρπ και άλλες κλειδώσεις που παίζουν βασικό ρόλο για όταν κάποιος δεν είναι δεμένος σε ένα κάθισμα. Εκτός από αυτή την τεράστια αλλαγή, υπάρχουν πλέον και διάφοροι οργανισμοί που μετρούν τα κράνη ώστε να διαπιστωθεί αν πληρούν τις προδιαγραφές σε επαναλαμβανόμενα χτυπήματα από όλες τις πλευρές. Στο τέλος δημοσιεύουν, κάποιοι από αυτούς, και την βαθμολογία κάθε μοντέλου. Τέτοιοι είναι ο βρετανικός SHARP και ο αυστραλιανός CRUSH. Μετρούνται κατά τις δοκιμές αυτές ακραίες επιταχύνσεις που αγγίζουν τα 400g για τα ελάχιστα χιλιοστά δευτερολέπτου που διαρκεί η ένταση αυτή της δύναμης. Κι όπως έχει δείξει η COST327 τέτοιες δυνάμεις μπορούν να απαντηθούν στα κοινά τροχαία ατυχήματα των μοτοσυκλετιστών. Οι δοκιμές αυτές άλλωστε έχουν αποδείξει πως μετωπικά τα κράνη προστατεύουν πολύ λιγότερο από αυτό που κάνουν στο άνω κέντρο τους ή στο πλάι.

Χαρακτηριστικό είναι και ένα δικό μας παράδειγμα που ο motocross αναβάτης του περιοδικού, Δημήτρης Κεραμιδάς, υπέστη έναν άσχημο τραυματισμό στην διάρκεια δοκιμών στην Ιταλία όταν προσγειώθηκε μετωπικά στο χώμα, στο σημείο δηλαδή που το κράνος προστατεύει λιγότερο. Ο γιατρός στην Ιταλία όπου του έκανε ράμματα στο πρόσωπο του είπε πως το σκίσιμο του δέρματος είναι από μέσα προς τα έξω, από αίμα που ήθελε να φύγει συνέπεια της σφοδρότητας της πτώσης, κάτι που σύμφωνα με τους θεράποντες ιατρούς παρατηρείται μετά τα 20g! Λίγο παραπάνω από αυτά ή μεγαλύτερη διάρκεια ενέργειας της δύναμης και η εξέλιξη θα ήταν πολύ πιο άσχημη για τον Δημήτρη.

Καμία σχέση με τα 224g που η COST327 έρευνα αναφέρει σε ένα από τα πολλά παραδείγματα με αίσιο τέλος, καθώς εκεί το χτύπημα στο κράνος ήταν ψηλά και πάνω, σε ένα από τα σημεία που είναι καλύτερα προστατευμένα, αλλά και που το κεφάλι του ανθρώπου προστατεύεται καλύτερα. Τα αγγεία στο πρόσωπο είναι πολύ περισσότερα και πολύ πιο ευαίσθητα.

Η COST327 απέδειξε και πόσο τεράστια διαφορά έχει να χτυπήσει κανείς με κράνος ή χωρίς, δείχνοντας πειραματικά αυτό που η κοινωνία έχει γνωρίσει πρακτικά… Το αφρώδες στο κράνος αυξάνει το όριο χρόνου που υπάρχει μέχρι η δύναμη της πρόσκρουσης να έρθει στο κρανίο και όταν μιλάμε για χιλιοστά δευτερολέπτου σε συνολική διάρκεια, τότε κι ακριβώς ένα χιλιοστό να κερδίσεις μπορεί να σημαίνει την διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.

Ο προστατευτικός εξοπλισμός μπορεί εύκολα να κάνει την διαφορά ανάμεσα σε μόνιμη βλάβη και σε ολιγοήμερη παραμονή στο νοσοκομείο. Οι δυνάμεις που ασκούνται ακόμη και στα πιο απλά τροχαία ατυχήματα είναι τεράστιες και η μόνη προστασία που έχουμε απέναντί τους, είναι αυτά που φοράμε. Η COST327 δεν έγινε στις πίστες με πανάκριβες στολές που δεν μπορεί κανείς να αγοράσει, αλλά πατώντας σε πραγματικά ατυχήματα από αυτά που γίνονται στους δρόμους. Για ένα ατύχημα που θα επιφέρει τραυματισμό AIS2 έως AIS4 χρειάζεται μόλις 24% αύξηση της δύναμης για να γίνει ο τραυματισμός αυτός της τάξης AIS5-AIS6 που σημαίνει ελάχιστες πιθανότητες να ζήσει κανείς ή ακόμη και θάνατος. Χωρίς κράνος υπερκαλύπτει κανείς αυτό το 24%! Στις περιπτώσεις αυτές των ατυχημάτων και των δυστυχημάτων που επαναλήφθηκαν εργαστηριακά, φάνηκε πως ένας δείκτης HIC2000 δίνει μόλις 50% πιθανότητες να επιζήσει κανείς, ενώ από 250 έως 300g σε οποιοδήποτε σημείο του κράνους, ο τραυματισμός είναι της τάξης του AIS5 και από 300g γίνεται AIS6 και πάνω. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν καταγράφηκε περίπτωση που με περισσότερα “g” κατάφερε να σωθεί. Το λεγόμενο θαύμα. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει διαφορετική ανεκτικότητα σε δυνάμεις για κάθε πλευρά του κράνους ενώ φάνηκε πως ακόμη και τα πιο συνηθισμένα τροχαία μπορούν να επιφέρουν δυνάμεις της τάξης των 27g και άνω στο κράνος!

Στο αμερικανικό ποδόσφαιρο μία πρόσφατη έρευνα έδειξε πως τα χτυπήματα στα κράνη κατά την διάρκεια του αγώνα αγγίζουν με μεγάλο ρυθμό επαναληψημότητας τα 40g! Αυτό σημαίνει πως οι αθλητές εμπλέκονται σε εβδομαδιαία ή καθημερινά τροχαία ατυχήματα. Και παρόλο που ο εξοπλισμός προστατεύει επαρκώς, η συνεχής αυτή άσκηση των επιταχύνσεων εσωτερικά στον εγκέφαλο δημιουργεί προβλήματα που αυτή την στιγμή είναι υπό διερεύνηση μιλώντας για πιθανό σύνδρομο. Εμάς αυτό το παράδειγμα μας εξυπηρετεί για ένα και μόνο και λόγο, καθώς δεν ασχολούμαστε με το αμερικανικό ποδόσφαιρο: Το πόσο συνηθισμένο είναι να γίνονται συγκρούσεις στα κράνη με δυνάμεις έως και 40g από τις οποίες ο άνθρωπος συνεχίζει ακάθεκτος την πορεία του, τουλάχιστον όταν δεν υπάρχει καθημερινή επανάληψη και μόνο αν φορά κράνος.

στιγμιότυπο από την απαρχή των δοκιμών με μοτοσυκλετιστικό crush dummy νέας γενιάς: