Joe Bar Team: Το μοτοσυκλετιστικό κόμικ με την παγκόσμια απήχηση που ήρθε στην Ελλάδα από το ΜΟΤΟ

Οι ιστορίες δημοσιεύτηκαν σε κάθε τεύχος και ξεχωριστά σε τόμους
Θάνο Αμβρ. Φελούκα
Από τον

Θάνο Αμβρ. Φελούκα

29/12/2021

Πριν από τριάντα χρόνια, και πιο συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 1991, ο Jean-Raul (aka Ζανό ο Σαμουράι), ο Guido (aka Ο Παππούς), o Eduard (aka Εντ ο Τσίτας) και o Jean (aka Τζο ο Πλακατζής) μπήκαν στην παρέα του ΜΟΤΟ κι έκαναν τους ίδιους και τις μοτοσυκλέτες τους (ένα Kawasaki 750 H2, ένα Ducati 9000SS, ένα Honda CB750 κι ένα Norton 850 Commando ΜΚ1 αντίστοιχα) μέρος της Ιστορίας του περιοδικού.

Αυτά ήταν τα ονόματα των χαρακτήρων όπως για πρώτη φορά αποδόθηκαν στα ελληνικά από τον αείμνηστο συνεργάτη μας, τον Γκουίντο Τσιόφφι, που εκείνη την λιγότερο καλωδιωμένη, λιγότερο ταξιδεμένη από τις μάζες εποχή και με σαφώς βραδύτερη επικοινωνία από αυτή που τώρα απολαμβάνουμε, μας δίδαξε πως ο μοτοσυκλετισμός έχει την ίδια γλώσσα σε όλες τις χώρες.

Το κόμικ “Joe Bar Team” δημιουργήθηκε από τον Christian Debarre που υπέγραφε ως Bar2 με στόχο να αποδώσει την μοτοσυκλετιστική κουλτούρα της δεκαετίας του ’70 που εξελισσόταν μπροστά στα προ-εφηβικά του μάτια. Γεννημένος στις 18 Απριλίου του 1960, ο Bar2 βλέπει στους δρόμους τους πρώτους ανένταχτους της ζωής του, τους μοτοσυκλετιστές, όσο διαβάζει τα κόμικ του André Franquin. Αυτά τα δύο παντρεύτηκαν δημιουργώντας την συντροφιά του «Joe Bar» που στα γαλλικά δημιουργεί ένα έξυπνο λογοπαίγνιο με τον «τρελάρα» και όχι τον τρελό, κι αμυδρά παραπέμπει στο απόβαλμα, το έκτρωμα, σύμφωνα με παλαιότερη δήλωση του ίδιου. Η σχολή ενός από τους σημαντικότερους Βέλγους καλλιτέχνες, του André Franquin δημιουργού των «Gaston» και «Marsupilami», παραγωγού του «Spirou et Fantasio», επηρέασε πολλούς κομίστες και τον Debarre επίσης. Με το Joe Bar Team ήθελε να αποτυπώσει την εικόνα που ονειρευόταν να ζήσει μεγαλώνοντας, όσο έβλεπε τους μοτοσυκλετιστές με τον ίδιο τρόπο που ένα μικρό παιδί αντιμετώπιζε κάποτε και σε εμάς εδώ τον μοτοσυκλετισμό της «Αύρας» ομαλοποιώντας και στρογγυλεύοντας τις εικόνες. Για αυτό και το “Joe Bar Team” είναι μία αποτύπωση ενός παλαιότερου Παρισιού με σύγχρονες για την εποχή του Bar2 μοτοσυκλέτες.

Το “Joe Bar Team” κυκλοφορεί στις σελίδες του Moto Journal στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και δένεται σε τόμο το 1990. Με την έκδοση του τόμου, η ανάγκη αυτή για έκφραση μίας συγκεκριμένης πτυχής στην ζωή του Bar2 καλύπτεται και σταματά να σκιτσάρει για το συγκεκριμένο μεταπηδώντας σε ένα άλλο είδος.

Συμβαίνει όμως κάτι παράδοξο και κάπως ελληνικό συν τοις άλλοις, γιατί στο μεσοδιάστημα το Joe Bar Team υιοθετείται από μοτοσυκλετιστικά περιοδικά ανά τον κόσμο και αρχίζει έτσι να αγαπιέται ακόμη περισσότερο και από τους Γάλλους! Η φήμη του στο εξωτερικό επιστρέφει και σε εθνικό επίπεδο τρέφοντας το αίσθημα των αναγνωστών, που ζητάνε την συνέχισή του. Κατά μία έννοια η ευρεία αποδοχή του σε αγγλικά και σε άλλες γλώσσες του δίνει ώθηση και στις γαλλόφωνες χώρες που κυκλοφορούσε.

Για το ελληνικό κοινό συμβαίνει το ίδιο επίσης, η αποδοχή του κόμικ είναι τεράστια και οι Γάλλοι λαμβάνουν και από την Ελλάδα, το μήνυμα πως πρέπει να συνεχίσουν. Ωστόσο ο Bar2 έχει προχωρήσει σε νέο είδος παρόλο που το ενδιαφέρον για περισσότερες Joe Bar ιστορίες συνεχίζεται αμείωτο. Εκείνη την περίοδο έρχεται πιο κοντά με έναν οκτώ χρόνια νεαρότερο δημιουργό που έχει μόλις αποφοιτήσει από την σχολή καλών τεχνών, τον Stéphane Deteindre με τον οποίο συνεργάζονται στην ίδια διαφημιστική εταιρεία. Ο Deteindre ανακαλύπτει πως οι κομίστες είναι απλοί άνθρωποι και όχι ημίθεοι και πως θα μπορούσε και ο ίδιος να κάνει αυτό που αγαπούσε τόσο να διαβάζει. Υπογράφοντας με όνομα «Fane» αναλαμβάνει να συνεχίσει το Joe Bar κάνοντας το όνειρό του πραγματικότητα και ξελαφρώνοντας τον Bar2 από την πίεση. Αρχικά γράφει ο ίδιος και τους διαλόγους μαζί με τα σκίτσα, που μένουν πιστά στην παράδοση του André Franquin και βάζει σε αυτά όλη την απίστευτη ενέργεια που έχει ένας νεαρός όταν το όνειρό του γίνεται πραγματικότητα.

Ο Fane κρατά όλους τους χαρακτήρες και εισάγει και νέους ενώ αποδεικνύεται άξιος συνεχιστής κάνοντας δική του την παρέα του Joe Bar. Στην Ελλάδα οι ιστορίες γνωρίζουν απίστευτη αγάπη, δένονται σε πολυτελή τεύχη σε δική μας έκδοση και βρίσκουν τον δρόμο τους στα βιβλιοπωλεία. Οι χαρακτήρες μπαίνουν σε μπλούζες, αυτοκόλλητα και γίνονται φιγούρες με το Joe Bar Team να αποκτά φανατικούς αναγνώστες και εκτός μοτοσυκλετιστικού κόσμου. Το κοινό ταυτίζεται και για έναν ακόμη λόγο, καθώς το Joe Bar Team έχει συγχρονιστεί πλήρως με πτυχές του ελληνικού μοτοσυκλετισμού που εκείνη την εποχή δεν απέχει πολύ από τα σκίτσα και το κόμικ δεν φαίνεται ξένο. Ο Fane γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και κάνει το επόμενο βήμα συμβαδίζοντας με εκδοτική εταιρεία στον χώρο τον κόμικ, ξεφεύγοντας από τα περιοδικά μοτοσυκλέτας. Το κοινό των κόμικ είναι διαφορετικό από το αμιγώς μοτοσυκλετιστικό, το ίδιο και οι εκδοτικοί οίκοι που στην Γαλλία μάλιστα έχουν μάθει να επενδύουν σε τίτλους που γίνονται παγκόσμιες επιτυχίες με αντίστοιχα μεγάλα μεγέθη, όπως για παράδειγμα ο Αστερίξ. Εκείνη την εποχή το Joe Bar Team χάνεται από πολλά περιοδικά μοτοσυκλέτας ανά τον κόσμο και θα περάσουν χρόνια και στην Ελλάδα μέχρι τα νέα άλμπουμ να κυκλοφορήσουν από διαφορετικές εκδόσεις και σε άλλη μετάφραση.

Ο αρχικός δημιουργός, Christian Debarre, δεν εγκατέλειψε ωστόσο ποτέ το κόμικ του, επέστρεψε αναλαμβάνοντας μόνος του τον 5ο τόμο και συνεργάστηκε με τον Fane στους υπόλοιπους, ενώ στο σενάριο για τα συνολικά 8 άλμπουμ που έχουν κυκλοφορήσει έχουν εμπλακεί και γνωστοί Γάλλοι σεναριογράφοι.

Το ΜΟΤΟ κυκλοφόρησε τις ιστορίες για τα πρώτα τρία άλμπουμ, ταυτόχρονα με την έκδοσή τους έξω κι έκανε το Joe Bar Team ευρύτατα γνωστό στο ελληνικό κοινό.

Ο Fane θα συνεργαστεί αργότερα με έναν από τους μεγαλύτερους γαλλικούς οίκους για κόμικ μεταπηδώντας στο είδος επιστημονικής φαντασίας που πάντα ήθελε να εξερευνήσει, με τον ίδιο πόθο που οι μοτοσυκλέτες είχαν τραβήξει το ενδιαφέρον του Bar2 στην προ-εφηβική ηλικία. Στον ίδιο οίκο θα βρεθεί και ο Bar2 μαζί και τα δικαιώματα του Joe Bar Team. Το 5ο άλμπουμ θα βγει σε σχέδια και σκίτσα αποκλειστικά του Bar2 και οι δύο τους θα συνεργαστούν ξανά στο 6ο άλμπουμ. Ακολουθεί η εγκυκλοπαίδεια «L'Encyclopédie imbécile de la moto» που στα ελληνικά έχει μεταφραστεί ως Σαλταρισμένη εγκυκλοπαίδεια μοτοσυκλέτας, και με αρχικούς δημιουργούς  τους Bar2 και Michel Bidault.

Το 7ο άλμπουμ είναι μία συνεργασία των Bar2, Fades, Patrice Perna και Henri Jenfèvre και τέλος το 2014 εκδίδουν το τελευταίο της σειράς, το 8ο άλμπουμ πάλι από το δίδυμο Bar2 και Fades. Το 2007, ανάμεσα στα άλμπουμ 7 και 8, θα κυκλοφορήσουν και το «Manuel de conduite à l'usage du motocycliste débutant» ένα εγχειρίδιο για νέους αναβάτες που ακόμη και έμπειροι όμως, θα αναγνωρίσουν τον εαυτό τους.

Λίγο αργότερα από το 8ο άλμπουμ θα κυκλοφορήσει και ένα αλμανάκ κάλτ μοτοσυκλετών για την περίοδο 1955-1985 βασισμένο όλο σε γραφή, σκίτσο και χαρακτήρες Joe Bar Team που υπογράφουν οι Bar2, Pierre Vedel, Fades και Juan με πληροφορίες για μοτοσυκλέτες που άφησαν εποχή, όπως οι Norton 500 Manx 1960, Triumph 650 Bonneville (61), Honda CB 450 (66), CB 750, Kawasaki 500 H1 (69), Honda 900 Bol d'Or (79), Yamaha 350 RDLC (80), Suzuki 1100 Katana (82), Kawasaki 900 Ninja (84), MV Agusta 750 S, Ducati 900 SS 1976 και πολλές ακόμη σε 128 χορταστικές σελίδες. Η εγκυκλοπαίδεια αυτή είναι και η τελευταία στην οικογένεια του Joe Bar Team.

Η ευρεία αποδοχή του παρελθόντος δεν έχει μειωθεί ούτε στην σύγχρονη εποχή, αλλά στον καιρό του διαδικτύου το κόμικ έχει δεχτεί κριτική γιατί αποτυπώνει ενέργειες που παραβαίνουν τον ΚΟΚ και αντικοινωνική συμπεριφορά που επιβραβεύεται από τους χαρακτήρες. Αυτό βέβαια είναι κάτι που περισσότερο χαρακτηρίζει την εποχή μας ως σύνολο και λιγότερο κάθε ξεχωριστή δημιουργία φανταστικών χαρακτήρων και καταστάσεων, με τα κοινωνικά δίκτυα να μεγεθύνουν το αρνητικό και όχι το θετικό σχόλιο που ξεκάθαρα και αδιαμφισβήτητα υπερισχύει για κάθε ένα από τα άλμπουμ.

Στο ΜΟΤΟ στηρίξαμε τους Γάλλους δημιουργούς από την πρώτη στιγμή και πριν μεταπηδήσουν εκτός αμιγούς μοτοσυκλετιστικού χώρου. Το κάναμε αναγνωρίζοντας από την πρώτη στιγμή πως ένα κόμικ για μοτοσυκλέτες μπορεί να δημιουργηθεί μονάχα αν συντονιστούν πολλά απόμακρα μεταξύ τους πράγματα καθώς, όπως έχει πει και ο Fane, είναι πιο εύκολο να γράψεις ιστορίες για το διάστημα και το φανταστικό, παρά φανταστικές ιστορίες για μία πραγματική κι ακραία επικριτική κοινότητα, όπως οι μοτοσυκλετιστές. Δεν είναι λοιπόν άξιο απορίας που χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να δούμε να ξεπηδά κάτι τελείως νέο και 100% ελληνικό, που ουδεμία σχέση έχει με την σχολή του André Franquin, αλλά ακολουθεί την σχολή ενός άλλου «Γαλάτη, κοντόξανθου με έναν χοντρό φίλο και τον σκύλο του που ποτέ δεν πρέπει να αποκαλείς έτσι. Τον φίλο, όχι τον σκύλο». Αυτή όμως είναι μία ολότελα διαφορετική ιστορία, που μόλις τώρα έχει αρχίσει να γράφεται.

Η ιστορία του "Σκύλου Μαύρου"

Το Τέρας της Ζούζουλης και το ΜΟΤΟ
Από τον

Λάζαρο Μαυράκη

3/1/2018

Ο Μαύρος Σκύλος, ή πιο σωστά ο "Skylos Mavros", αποτελεί πλέον ένα από τα σήματα κατατεθέντα του ΜΟΤΟ. Μια από τις πιο αναγνωρίσιμες φιγούρες που στολίζει χιλιάδες μοτοσυκλέτες, κράνη, ακόμη και αυτοκίνητα, ενώ έχει επεκταθεί και εκτός συνόρων, καθώς είναι κολλημένο ακόμη και σε κράνη ξένων συναδέλφων, οι οποίο με το που τον είδαν θέλησαν να αποκτήσουν κι αυτοί ένα αυτοκόλλητο μ' αυτόν επάνω. Έχει τυπωθεί πάνω σε μπλουζάκια, έχει γίνει ραφτό σήμα, ενώ έχει γίνει μέχρι και αντικείμενο πνευματικής κλοπής, φιγουράροντας σε λογότυπο καφετέριας!
Φυσικά, ο Skylos Mavros δεν θα μπορούσε να λείψει κι από την φετινή σειρά των αυτοκόλλητων του ΜΟΤΟ, ξεσηκώνοντας ένα ακόμη μεγαλύτερο κύμα αναγνωστών και φίλων του περιοδικού που ρωτούν να μάθουν την προέλευση και την ιστορία του.


Η γέννησή του, λοιπόν, και η ταύτιση με το ΜΟΤΟ ξεκινάει αρκετά παλιά, εν έτει 2004, και είναι συνυφασμένος μ' άλλο ένα ορόσημο του περιοδικού: το MEGA TEST. Εκείνη τη χρονιά, είχαμε μαζέψει 11 μοτοσυκλέτες και μέσα σε 5 μέρες οδηγήσαμε 1.500 χιλιόμετρα, από τα Τζουμέρκα μέχρι τον Όλυμπο μέσω… Πρεσπών. Ήταν ένα "Paradise Ride" που συνδύαζε μερικές από τις καλύτερες ασφάλτινες διαδρομές της Ελλάδας με την απίστευτη ομορφιά των ελληνικών βουνών.
Την τρίτη μέρα του MEGA TEST, η προγραμματισμένη διαδρομή είχε αφετηρία την Λάβδα και προορισμό το Πισοδέρι. Η αρχή ήταν μια υπέροχη χωμάτινη διαδρομή μέχρι να βρούμε την άσφαλτο για την Σαμαρίνα, κι από εκεί ξανά χώμα προς Φούρκα, Ζούζουλη και Επταχώρι. Παραδοσιακά, σε κάθε MEGA TEST συμβαίνουν τουλάχιστον δύο με τρεις… καταδιώξεις από τσομπανόσκυλα, καθώς ο σαματάς και το πλήθος των μοτοσυκλετών που σκάνε από το πουθενά, φαντάζουν ιδιαίτερα απειλητικά στους φύλακες των κοπαδιών της περιοχής.

Για του λόγου το αληθές, στο συγκεκριμένο MEGA TEST είχαμε δημοσιεύσει και… συγκριτικό των σκυλιών που συναντήσαμε με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τις επιδόσεις τους! Πλέον, έχουμε μάθει τις αντιδράσεις τους, την τακτική τους και –κυρίως- τις προθέσεις τους, οπότε προσαρμοζόμαστε ανάλογα στις συνθήκες και (συνήθως) βγαίνουμε αλώβητοι. Εκείνη τη μέρα όμως ήρθαμε αντιμέτωποι με κάτι που μέχρι τότε (αλλά κι από τότε μέχρι σήμερα) δεν είχαμε αντιμετωπίσει ξανά.
Όσοι ασχολείστε λίγο παραπάνω με τις ράτσες των σκύλων, και δη τις ελληνικές, θα γνωρίζετε για την ύπαρξη των ελληνικών ποιμενικών που αποτελούν και την πλειοψηφία των τσομπανόσκυλων στην Βόρεια Ελλάδα. Μιλάμε για σκυλιά που φτάνουν τους 60 με 70 πόντους και βάρος κοντά στα 80 κιλά, τα οποία δεν "μασάνε" ούτε σε λύκους αλλά ούτε σε αρκούδες που απειλούν το κοπάδι τους. Φανταστείτε λοιπόν αυτό το πράγμα… διπλάσιο! Ένα κτήνος κατάμαυρο (που αργότερα μας έκανε εντύπωση γιατί είναι εξαιρετικά σπάνιο τέτοιο χρώμα σε ελληνικό ποιμενικό) και πελώριο που δεν σταματούσε ΠΟΥΘΕΝΑ.

Ο χωματόδρομος είχε δύο βαθιά λούκια μήκους 10 χιλιομέτρων, μέσα στα οποία παλεύαμε να μείνουμε όρθιοι με τα θηρία των 200+ κιλών, αριστερά η πλαγιά του βουνού και δεξιά το Τέρας της Ζούζουλης (όπως το βαφτίσαμε) να τρέχει μαινόμενο κατά πάνω μας. Ο Καραχάλιος το βλέπει εγκαίρως και προλαβαίνει λίγο πριν φτάσει σε απόσταση… δαγκώματος να απομακρυνθεί. Πίσω του όμως ερχόμουν εγώ και οι συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί δεν ήταν υπέρ μου. Εκείνη την στιγμή ανέλαβαν δράση τα αρχέγονα ένστικτα επιβίωσης και ο μηχανισμός προστασίας που διαθέτει ο εγκέφαλος μπλοκάροντας κάθε εξωτερικό ερέθισμα. Όπως καταλαβαίνετε, θυμάμαι τα πάντα λίγο πριν και αμέσως μετά, οπότε σας παραθέτω το απόσπασμα από το συγκεκριμένο άρθρο του Βασίλη Καραχάλιου, για να δείτε τι συνέβη:
"… Λίγο πιο κάτω, μας περίμενε το Τέρας της Ζούζουλης, ένα υπέροχο τσομπανόσκυλο που ήξερε να διαλέγει θύματα. Όταν πέρασα εγώ πρώτος ίσα που με γάβγισε, όταν όμως είδε τον Μαυράκη θυμήθηκε τα άγρια ένστικτά του. Ο Μαυράκης πήγε να του βάλει τις φωνές, ο σκύλος δεν μάσησε (ή μάλλον, πήγε να τον μασήσει), οπότε για να γλιτώσει ο Λάζαρος ανοίγει το γκάζι τέρμα και κάνει ένα αεροπλανικό, ένα μέτρο πάνω απ' το μηχανάκι βρέθηκε, για πρώτη θέση σε stunt show. Ο σκύλος ακόμα γελάει, όπως ορκίζονται αυτοί που πέρασαν μετά."


Αυτό ήταν! Το Τέρας της Ζούζουλης έγινε ο Σκύλος Μαύρος του ΜΟΤΟ και το σύμβολο όχι μόνο των MEGA TEST, αλλά και ολόκληρου του περιοδικού, μετά φυσικά και τον θρυλικό αετό μας. Αργότερα, αφού μας προξένησε ιδιαίτερη εντύπωση, ανακαλύψαμε ότι πρόκειται για ένα από τα σπάνια δείγματα μια ελληνικής ράτσας που κινδύνεψε με εξαφάνιση, του Μολοσσού της Ηπείρου (εξ ου και το μαύρο χρώμα του) μια από τις πιο σκληρές και ιδιαίτερα ανθεκτικές ράτσες τσομπανόσκυλων, κάτι άλλωστε που το διαπιστώσαμε από πρώτο χέρι…


Ο Σκύλος Μαύρος έγινε το έμβλημα εκείνου του MEGA TEST, αλλά σαν αυτοκόλλητο εμφανίστηκε αρκετό καιρό μετά, ενώ έχει γράψει ιστορία και ως ένα από τα πιο πετυχημένα (και ανθεκτικά) μπλουζάκια του ΜΟΤΟ, καθώς μέχρι και σήμερα μας παίρνουν τηλέφωνο αναγνώστες ρωτώντας αν έχει μείνει κάποιο στο αρχείο μας. Υπάρχουν φήμες ότι μερικοί κάτοχοι τα έχουν φυλαγμένα σε κατάσταση καινούργιου και περιμένουν την αξία τους να εκτοξευθεί όπως συμβαίνει στα συλλεκτικά κομμάτια. Για όλους όμως υπάρχει ήδη στην καρτέλα των αυτοκόλλητων που συνοδεύει τα τεύχη μας που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα περίπτερα. Προλάβετε!