James Parker - Σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα ο σχεδιαστής της ανάρτησης του Yamaha GTS1000

Αγωνιζόμενος, ανήσυχος και εφευρετικός μηχανικός
James Parker RADD
Κώστα Γκαζή
Από τον

Κώστα Γκαζή

20/7/2023

Στις 11 Ιουλίου του 2023, σε ηλικία 76 ετών, απεβίωσε ο James Parker, 10 ημέρες αφότου τον είχε χτυπήσει αυτοκίνητο την ώρα που περπατούσε, κοντά στο σπίτι του στη Santa Fe. Ο Αμερικανός μηχανολόγος και σχεδιαστής ήταν γνωστός για το επαναστατικό μπροστινό σύστημα μοτοσυκλέτας RADD που βγήκε σε μαζική παραγωγή στη Yamaha GTS1000 το 1993.

Ο Parker μεγάλωσε στην Καλιφόρνια αλλά και στην Ινδία, ενώ σπούδασε Design στο Πανεπιστήμιο του Stanford. Στη δεκαετία του 1970 υπήρξε συνιδρυτής σε εταιρεία αρχιτεκτονικού σχεδιασμού στη Santa Fe, όμως η μεγάλη του αγάπη ήταν η μοτοσυκλέτα, όντας κι ο ίδιος φανατικός αναβάτης, αγωνιζόμενος και σχεδιαστής πρωτότυπων μηχανολογικών εφαρμογών.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ίδρυσε την εταιρεία Rationally Advanced Design Development (RADD), ήτοι Λογικά Προηγμένη Σχεδιαστική Εξέλιξη, με κύριο στόχο την εξέλιξη και την προώθηση ενός επαναστατικού μπροστινού συστήματος ανάρτησης και διεύθυνσης για μοτοσυκλέτα.

Elf-X

Κύρια έμπνευση του Parker στον σχεδιασμό του RADD -που διαχώριζε τα συστήματα ανάρτησης και διεύθυνσης μπροστά-, ήταν η πρωτότυπη Elf X του Γάλλου σχεδιαστή Andre de Cortanze. Ο Cortanze με το δικό του επαναστατικό σύστημα ανάρτησης-διεύθυνσης είχε δηλώσει πως είχε 4 στόχους: να χαμηλώσει το κέντρο βάρους, να προσδώσει φυσικά χαρακτηριστικά αντί-βύθισης (antidive) στο σύστημα, να μειώσει το βάρος και να την ενσωματώσει στο πλαίσιο. Οι δευτερεύοντες στόχοι ήταν η επίτευξη του ιδανικού 50/50 στην κατανομή βάρους μπροστά και πίσω, η μείωση της οπισθέλκουσας (Cx), και η ταχύτερη αλλαγή τροχών -κυρίως για αγωνιστική χρήση. Επιπλέον βελτιωμένη ήταν η ροή αέρα στο ψυγείο και ρυθμιζόμενη η γεωμετρία της ανάρτησης και του συστήματος διεύθυνσης.

RADD

Επιστρέφοντας στον Αμερικανό σχεδιαστή, ο Parker κατέθεσε τις πρώτες του πατέντες το 1983, και παρουσίασε το σύστημα RADD σε πρωτότυπη μορφή το 1984. Ο ίδιος ανέφερε ως πλεονεκτήματα του συστήματος του την βελτιωμένη ακαμψία απέναντι στο συμβατικό πιρούνι -που ενεργεί ως μοχλός στο πλαίσιο, πολλαπλασιάζοντας τα φορτία-, με το RADD να μην υποφέρει από παρόμοια συμπεριφορά, αφού ουσιαστικά αποτελεί τμήμα του πλαισίου.

James Parker RADD

Ο Parker ευτύχησε να δει το σύστημα RADD να περνά σε μαζική παραγωγή, μέσω της sport-touring μοτοσυκλέτας Yamaha GTS1000 που ξεκίνησε να πωλείται το 1993, φέροντας πλαίσιο που η Yamaha ονόμαζε Omega (Ωμέγα) λόγω του σχήματος του σε συνδυασμό με τα ψαλίδια εμπρός και πίσω. Η GTS1000 έφερε τετρακύλινδρο εν σειρά κινητήρα από FZR1000, με μειωμένη απόδοση 100 hp, ενώ διέθετε ηλεκτρονικό ψεκασμό και ABS.

Δυστυχώς, παρά τα εντυπωσιακά για την εποχή χαρακτηριστικά της, η GTS απέτυχε εμπορικά -κυρίως λόγω της πολύ υψηλής τιμής της-, και σταμάτησε να πωλείται στις Η.Π.Α. το 1994, ενώ παρέμεινε στην παραγωγή στον υπόλοιπο κόσμο μέχρι το 1999.

James Parker RADD

Θυμίζουμε πως πριν η Yamaha παρουσιάσει το GTS1000, είχε δείξει στο Tokyo Motor Show του 1989 την φουτουριστική πρωτότυπη μοτοσυκλέτα Morpho (και το 1991-1992 τη Morpho II), που χρησιμοποιούσε το RADD, και είχε ρυθμιζόμενο τιμόνι, ρυθμιζόμενα μαρσπιέ και ρυθμιζόμενη σέλα.

James Parker RADD

Το σύστημα RADD είχε ένα σημαντικό μειονέκτημα, καθώς το μονόμπρατσο ψαλίδι δεν επέτρεπε τη χρήση και δεύτερου δίσκου μπροστά, ενώ για να βοηθήσει την πέδηση σε κάποια από τα πρωτότυπα δίκυκλα του που φόρεσαν το σύστημα, ο Αμερικανός τοποθέτησε και δεύτερη δαγκάνα μπροστά. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως το GTS1000 διέθετε εξαπίστονη δαγκάνα μπροστά για τον ίδιο σκοπό.

James Parker RADD

Η σχεδιαστική δουλειά του Parker δεν περιορίστηκε όμως στο RADD, έχοντας σχεδιάσει κι ένα εναλλακτικό σύστημα οπίσθιας ανάρτησης, διαφορετικό από το paralever της BMW, ένα σύστημα κίνησης μοτοσυκλέτας και στους δυο τροχούς, ημί-ενεργητικές αναρτήσεις, και το πλαίσιο της ηλεκτρικής Mission R που κυριάρχησε στο Πρωτάθλημα TTXGP/FIM του 2011, μεταξύ άλλων.

James Parker RADD

Πολλές από τις πρωτότυπες μοτοσυκλέτες του Parker βρίσκονται ως εκθέματα στο Advanced Design Center του Barber Vintage Motorsports Museum στο Birmingham της Alabama

Ετικέτες

Τεχνικό Honda E-Clutch: Έτσι μένει στη ζωή η μανέτα του συμπλέκτη!

Το σύστημα που σου δίνει τον έλεγχο αφαιρώντας μόνο την ταλαιπωρία
Τεχνικό Honda E-Clutch 2025
Από το

motomag

15/10/2025

Τα καλύτερα δύο κόσμων συνδυάζει το E-Clutch της Honda αφού σου δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις τη μανέτα του συμπλέκτη της μοτοσυκλέτας μόνο όταν θέλεις εσύ και τον υπόλοιπο χρόνο να απολαμβάνεις υψηλότερα επίπεδα άνεσης και ασφάλειας με το κιβώτιο να λειτουργεί ως ημιαυτόματο.

Όσο και αν ακούγεται απίστευτο στους νεότερους, η Honda βάλθηκε να καταργήσει τη μανέτα του συμπλέκτη σχεδόν από την ίδρυσή της αφού ακόμη και η Dream D-Type του 1949, η πρώτη πραγματική μοτοσυκλέτα της ιαπωνικής εταιρείας, είχε ημιαυτόματο κιβώτιο δύο σχέσεων χωρίς μανέτα συμπλέκτη στο αριστερό γκριπ! Ακολούθησε φυσικά το θρυλικό πλέον Super Cub το 1958 που έκανε προσιτό το ημιαυτόματο κιβώτιο στις μάζες, με τη Honda να εφαρμόζει διαφόρων ειδών κιβώτια στα μοντέλα της στο πέρασμα του χρόνου που δεν είχαν μηχανικό συμπλέκτη. 

Ο λόγος για την "αντιπάθεια" της Honda στη μανέτα του συμπλέκτη δεν είναι άλλος από τη φιλοσοφία του ίδιου του Soichiro Honda που ήθελε τα δίκυκλά του να είναι φιλικά και να μπορούν να οδηγηθούν από οποιονδήποτε και αυτό διέπει τον τρόπο που η εταιρεία σχεδιάζει και εξελίσσει μοτοσυκλέτες και λοιπά δίκυκλα μέχρι σήμερα. Κάπως έτσι φτάσαμε στο πλήρως αυτόματο κιβώτιο διπλού συμπλέκτη DCT που μόνο η Honda έχει τολμήσει να εφαρμόσει σε μοτοσυκλέτα, ενώ τώρα οι επιλογές διευρύνονται με το E-Clutch.

Τεχνικό Honda E-Clutch 2025
Από την πρώτη κιόλας πραγματική μοτοσυκλέτα της η Honda προσπάθησε να εξαφανίσει τη μανέτα του συμπλέκτη από το τιμόνι

Ένα E-Clutch για όλους
Το νέο σύστημα της Honda δεν αυτοματοποιεί πλήρως το μηχανικό κιβώτιο σχέσεων, όπως το Y-AMT της Yamaha, αλλά κάνει αυτό που θα βρει υποστηρικτές ακόμη και στην πιο σκληροπηρηνική μερίδα των αναβατών που θεωρούν εχθρό οτιδήποτε αφαιρεί από τον έλεγχο που έχουν οι ίδιοι στη μοτοσυκλέτα τους και πίνουν νερό στην υγεία της μανέτας του συμπλέκτη.

Αναμφίβολα το E-Clutch θα το λατρέψουν και οι αναβάτες που κυκλοφορούν με σκούτερ ή παπί και πιστεύουν ότι η ώρα έφτασε για να κάνουν το βήμα στις μοτοσυκλέτες που τόσο θέλουν να οδηγήσουν. Έτσι μόνο θα "κλείσουν" τον κύκλο τους στους δύο τροχούς, ή για να το θέσουμε καλύτερα, θα ανοίξουν έναν άλλο, τον πιο σημαντικό και θα απολαύσουν και άλλες χάρες που δεν μπορούσαν να βρουν στα άλλα σκούτερ και τα παπιά. 

Μέχρι σήμερα η μανέτα του συμπλέκτη στεκόταν εμπόδιο στο παραπάνω όνειρο, όμως τώρα αυτό μπορεί να γίνει πραγματικότητα για όλους. Μάλιστα η Honda έχει σκοπό να τοποθετήσει το E-Clutch και σε μοτοσυκλέτες μικρότερου κυβισμού με πιο προσιτή τιμή και ένας λόγος που αυτό είναι εφικτό έχει να κάνει και με το κόστος του ίδιου του συστήματος. Το κόστος του E-clutch είναι χαμηλότερο έναντι των αυτόματων και πλήρως αυτοματοποιημένων μηχανικών κιβωτίων και αυτό κάνει εφικτή την εφαρμογή του σε μοντέλα μικρότερου κυβισμού χωρίς να αυξάνεται σημαντικά η τιμή τους. Η Honda έκανε την αρχή με τα CBR650R και CB650R για να δείξει ότι το E-Clutch δεν αφαιρεί τίποτα ούτε στην οδήγηση μοτοσυκλετών με σπορ DNA και μετά από αυτά ακολούθησε το CL250 E-Clutch, η μικρή cruiser που είναι ήδη διαθέσιμη στην Ιαπωνία, αλλά και η ρετρό αισθητικής CB500 Super Four, η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στην Κίνα και δεν αποκλείεται να πατήσει τους τροχούς της και στην Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση το E-Clutch θα το δούμε και σε άλλες μοτοσυκλέτες ως το σύστημα που απελευθερώνει τον αναβάτη από οποιοδήποτε άγχος σχετικό με τη μανέτα του συμπλέκτη και ταυτόχρονα του δίνει τον πλήρη έλεγχο όποτε το θελήσει αυτός.

Honda E-Clutch τεχνικό 2025

Απλό σαν κατασκευή και διαισθητικό σε λειτουργία
Το E-Clutch αυτοματοποιεί τη λειτουργία του συμπλέκτη όταν η μοτοσυκλέτα εκκινεί από στάση αλλά και όταν βρίσκεται σε κίνηση με τον αναβάτη να ασχολείται μόνο με το γκάζι και τον επιλογέα των σχέσεων του κιβωτίου, τον οποίο και χρησιμοποιεί σα να υπάρχει τοποθετημένο quickshifter. Τον έλεγχο της σύμπλεξης και αποσύμπλεξης (μερικής και πλήρους) αναλαμβάνουν δύο μικρά ηλεκτρικά μοτέρ που συνδέονται μεταξύ τους με γρανάζια και ελέγχονται ως προς την ενεργοποίησή τους από κεντρική μονάδα. Η εν λόγω μονάδα αξιοποιεί μια σειρά από αισθητήρες που της στέλνουν δεδομένα, μεταξύ άλλων, για τις στροφές του κινητήρα, τη θέση του λεβιέ ταχυτήτων, την πίεση που ασκείται στα ελατήρια των δίσκων του συμπλέκτη και τη θέση του άξονα του κιβωτίου ταχυτήτων. 

Το E-Clutch αποσυμπλέκει τους δίσκους του συμπλέκτη όταν οι στροφές του κινητήρα πλησιάσουν το ρελαντί και ταυτόχρονα η μοτοσυκλέτα μειώνει ταχύτητα για να ακινητοποιηθεί. Έπειτα τους συμπλέκει προοδευτικά κατά την εκκίνηση από στάση, ενώ τους ελέγχει και στις αλλαγές ταχυτήτων. Στην πράξη ο αναβάτης τα αντιλαμβάνεται όλα αυτά σα να γίνονται από ένα αόρατο χέρι με τη σύμπλεξη και την αποσύμπλεξη να έχουν απόλυτα φυσική αίσθηση, ενώ μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να παρακάμψει το σύστημα και να πιάσει ο ίδιος τη μανέτα.

Τότε ο αισθητήρας στο μοχλικό, που πιέζει τους δίσκους, δίνει εντολή στην κεντρική μονάδα να απενεργοποιήσει τα ηλεκτρικά μοτέρ, σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Το σύστημα μπαίνει αυτόματα σε λειτουργία μετά από 5 δευτερόλεπτα αν ο κινητήρας έχει πολλές στροφές και σε λιγότερο από ένα δεύτερο στο χαμηλότερο φάσμα ώστε να είναι έτοιμο να πατινάρει ή ακόμα και να αποσυμπλέξει πλήρως τους δίσκους για να μην σβήσει ο κινητήρας. 

Honda E-Clutch τεχνικό 2025
H Honda μπορούσε να κάνει το E-Clutch να δουλέψει με έναν ενεργοποιητή αλλά προτίμησε δύο που "ενώνονται" με γρανάζια γιατί έτσι το σύστημα επιτυγχάνει εξαιρετική ακρίβεια στον χειρισμό του συμπλέκτη

Ο αναβάτης μπορεί επίσης να απενεργοποιήσει πλήρως το E-Clutch αν το επιθυμεί, αλλά και να μεταβάλει ηλεκτρονικά τον τρόπο και την ταχύτητα που γίνεται η σύμπλεξη/αποσύμπλεξη. Το σύστημα προσφέρει τρία προγράμματα για τις αλλαγές ταχυτήτων: Hard, Medium και Soft. Στο Hard η διάρκεια σύμπλεξης/αποσύμπλεξης διαρκεί ελάχιστα προσομοιώνοντας τη λειτουργία ενός quickshifter και στο medium και soft η διαδικασία διαρκεί περισσότερο, ομαλοποιώντας τις αλλαγές, ενώ “μαλακώνει” και το λεβιέ των σχέσεων του κιβωτίου. Τον σημαντικότερο ρόλο στη διαισθητική λειτουργία του συστήματος παίζει το προηγμένο λογισμικό που το ελέγχει με τη Honda να το αλλάζει κοντά στις 500 φορές μέχρι να συμφωνήσουν όλοι οι μηχανικοί της ως προς τη λειτουργία και την αποδοτικότητά του!

Ρίχνει άγχος και ταλαιπωρία στο μηδέν
Το E-Clutch δείχνει τον καλύτερο εαυτό του στο αστικό περιβάλλον εκεί που θα λειτουργήσει υπερωρίες και θα εκτιμηθεί δεόντως από τους έμπειρους αναβάτες, οι οποίοι δεν θα ταλαιπωρούν άσκοπα το αριστερό τους χέρι στα συνεχή σταμάτα-ξεκίνα. Παράλληλα, θα αποφορτίσει τους αρχάριους τόσο από το άγχος του ελέγχου του συμπλέκτη στις μανούβρες όσο και από το άγχος του σβησίματος του κινητήρα από λάθος χειρισμό, ένα λάθος που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε πτώση. Και στις δύο περιπτώσεις βελτιώνει και το επίπεδο ασφάλειας αφού τόσο οι έμπειροι όσο και εκείνοι με μικρότερη εμπειρία έχουν ένα πράγμα λιγότερο να ασχολούνται στο δύσκολο αστικό περιβάλλον και να συγκεντρώνονται έτσι περισσότερο στην οδήγηση. Το E-Clutch κάνει για όλους αφού προσθέτει στους τομείς της άνεσης και τις ασφάλειας χωρίς να αφαιρεί τίποτα από την εμπειρία οδήγησης μιας μοτοσυκλέτας.